Uzmanlar, zorbalığın tanımını yaparken farklı fikirler öne sürüyor. Bazıları bir çocuğun diğer çocuğu oyun bahçesinde sert bir şekilde itmesi gibi tek bir olayı, bazıları da bir bireye karşı yapılan uygunsuz davranışı örgütlü bir biçimde yürütmeyi zorbalık olarak nitelendiriyor.
Zorbalık konusunda ne düşünürseniz düşünün, önemli olan çocuğunuzun tek bir saldırı sonrasında bile üzülebileceğidir. Bazı uzmanlar tek bir olayın zorbalık oluşturmayacağını ifade ederken, çoğu uzman da zorbalığı oluşturan ve yaygın olarak görülen davranış türlerini açıklamaya çalışıyor.
Zorbalık nedir?
Bir çocuk üzerinde zorbalık uygulayan çocuk ya da çocuklar, kurbanlarını genelde savunmasız olanlardan seçer ve bunu hedef olarak seçilen kurban üzerinde güç uygulayarak yaparlar.
Zorba davranışlar genelde şunlardan oluşur:
- Sürekli dalga geçme ve kötü isimler takmaya kadar varan sözlü taciz,
- Hakaret dolu sözler içeren yazılı mesajlar, e-postalar ve hareketler,
- Mağdur çocuğu sürekli küçük düşürme ya da alay konusu etme,
- Mağdur çocuğu kasıtlı bir biçimde dışlama ve yalnız bırakma,
- Özellikle yalnız ya da savunmasız olduğu durumlarda mağdur çocuğa fiziksel saldırıda bulunma,
- Şantaj ve zorlama yoluyla mağdur çocuğa kendi rızası olmadan bir şeyler yaptırma,
- Mağdur çocuğun eşyalarına zarar verme,
- Mağdur çocuk hakkında yalanlar uydurma, kötü niyetli dedikodu yapma,
- Mağdur çocuktan para çalma ya da isteme.
Bazı çocuklar zorbalığa maruz kalırken bazıları neden kalmaz?
Bu anne babaların kendilerine sık sık sordukları bir sorudur. Bazen zorbanın hedefi çok açık bir biçimde kurbanın en zayıf yeridir. Örneğin bir kız çocuğu, fiziksel bir engeli, saç rengi, gözlük takması, kilolu ya da zayıf, çok kısa ya da çok uzun olması gibi farklı özellikleri yüzünden bu tür davranışlara maruz kalabilir. Zorbalık konusu, çocuğun öğrendiği ırkçı fikirlerin ve dini inançların doğasından da kaynaklanabilir. Ya da mağdur çocuk zorba olana o an için çok savunmasız gelmiş de olabilir.
Zorbaca davranış için ille de bir sebep gerekmediği birçok olayda görülmüştür. Sadece görünüş olarak birtakım engellere ve zayıflıklara sahip olan çocuklar değil, parlak ve gözde çocuklar da kolayca zorba kurbanı olabiliyorlar. Zorbalığa uğramış çocuklara ve ailelerine destek veren ‘Kidscape’ adlı yardım kuruluşunun başkanı Michele Elliott’a göre, sataşılan çocuklar genelde ‘iyi’ çocuklar. Hassas, zeki ve kibar çocukların daha fazla mağdur edildiğini belirten Elliott, “Bu tip çocuklar genelde kavga ve gürültünün pek olmadığı evlerden geldikleri için, zorbaca bir davranışla karşılaştıklarında açıkçası ne yapacaklarını pek bilemiyorlar” diyor.
Zorbalık ne kadar yaygın?
2006 yılında İngiltere’de çocuk zorbalığı üzerine yapılan bir araştırmanın (National Bullying Survey) sonuçlarına göre, beş yaş ve üzerindeki 4 bin 772 okul çağındaki çocuğun yüzde 69’u zorba davranışlara maruz kaldıklarını belirtiyor. Araştırma konusu olan bu çocuklar, okulda ortalama altı farklı tür zorbalık olduğunu ifade ediyor.
• Bu türler arasında isim takma en sık görüleni. Kötü niyetli lakapların yüzde 56’sı kurbana kilosu ya da görünüşü için takılmış.
• Çocukların yüzde 50’den fazlası fiziksel şiddet gördüğünü belirtirken, bunların da yüzde 34’ü profesyonel tedaviye ihtiyaç duymuş.
• Okulda yaşanan zorba davranışların yüzde 30’u oyun bahçesinde, yüzde 25’i sınıfta, yüzde 21’i koridorda, yüzde 14’ü yemek kuyruğunda, yüzde 7’si ise tuvalette gerçekleşmiş.
• Çocukların yüzde 61’i, zorba davranışlara maruz kaldıkları için evden dışarıya çıkmaya korktuklarını ifade etmiş.
• Zorbalığa maruz kalan çocukların yüzde 30’u, intihar eğilimine girdiklerini belirtmiş.
• Araştırmada soru sorulan anne babaların yüzde 87’si, çocuklarının son bir yıl içinde zorba davranışlara maruz kaldığını açıklamış. Çoğu anne baba (yüzde 77), beşten fazla sayıda zorba davranıştan haberdar olduklarını belirtmiş.