Hepatit-B virüsünün neden olduğu, birincil olarak karaciğerde iltihap ve karaciğer hücre hasarıyla seyreden bir hastalıktır. Hepatit-B virüsü; karaciğere yerleşir. Yalnız insanlarda hastalık yapabilen bir DNA virüsüdür. Virüsler dışında metabolik hastalıklar, toksik ve karaciğerde kanlanmayı bozan, ilaçlar, bazı bakteriler, parazitler ve bazı diğer virüslerle gelişen hastalık ya da enfeksiyonlar sırasında da akut viral hepatit gelişebilir.
Virüsü taşıyan kan ya da vücut sıvıları (semen, vajinal salgı, tükürük, ter, gözyaşı) ile temas
Hasta kişi ile cinsel temas
Hasta olan anneden bebeğine bulaşma
Hasta kişilerle yakın temas
KAN VE VÜCUT SIVILARIYLA TEMAS
HBV bulaşmasında en önemli kaynak hasta ya da taşıyıcı durumunda olan kişilerin kanı ve vücut sıvılarıdır. Semen, vajinal salgı ve tükürükteki virüs miktarı kandakine göre daha azdır. Diğer salgılarda ise yoğunluk çok daha düşük olduğundan, bunlar bulaşmada önemli rol oynamazlar.
Kan bankalarında hepatit B için tarama testleri zorunlu olduğundan, kan aktarımları yolu ile bulaşmalar en az düzeye inmiştir.
Virüs içeren kanla bulaşmış enjektör ve benzeri aletlerin çeşitli işlemler (dövme, sünnet, akupunktur, manikür, pedikür gibi) sırasında kullanılması, ayrıca günlük eşyaların (havlu, diş fırçası, traş makinesi, jilet gibi) ortak kullanımı sonucunda da Hepatit B bulaşmaları olmaktadır.
CİNSEL TEMAS
HBV’nin başlıca bulaşma yollarından biridir. Bu bulaşma yolu özellikle,
• Sık cinsel eş değiştirenler
• Birden fazla cinsel eşi olanlar
• Seks işçileri
• Erkek eşcinseller gibi risk gruplarında önem taşır.
Bu gruplarda HBV ile karşılaşma riski toplum geneline göre 3-5 kat daha yüksektir.
ANNEDEN BEBEĞE BULAŞMA
Gebeliğinin son döneminde Hepatit B enfeksiyonu geçiren ya da hastalığı daha önce geçirmiş ancak taşıyıcı olarak kalmış bir kadından bebeğine bulaşma genellikle doğum sırasında olmaktadır.
Doğum sırasında olan bu tür bulaşmaların en önemli sonucu, bebekte gelişen enfeksiyonun %90 oranında kronik (sürekli) hale gelmesidir. Ancak konunun sevindirici yönü, doğumun hemen sonrasında bebeğe uygulanacak bağışık serum ve aşı ile bu durumun önlenebilir olmasıdır.
Hepatit B taşıyıcısı olan anneler, doğum sırasında bu hastalığı bebeklere bulaştırabilirler.
Doğumdan sonra ve erken ya da geç çocukluk döneminde edinilen HBV enfeksiyonlarının sonucunda da yine %50’lere varan kronik enfeksiyon gelişme riski bulunmaktadır.
Bütün bu olumsuzlukların önlenmesi amacıyla, ülkemizde 1995 yılından bu yana, yeni doğanlar doğum sonrasındaki ilk 72 saat içinde Hepatit B’ye karşı aşılanmakta ve aşı takvimi, usulüne uygun şekilde sürdürülmektedir.
YAKIN TEMAS BULAŞMA
Yukarıda sıralanan bulaşma yollarından herhangi birinin saptanamadığı durumlarda ve özellikle de çocukluk ve genç erişkinlik döneminde meydana gelmiş enfeksiyonlarda sorumlu tutulan bir bulaşma yoludur. Özellikle ev içi bulaşmalarda rol oynar. Ailede bir HBV taşıyıcısının olduğu durumlarda, aile bireyleri arasında cinsellik içermeyen yakın temaslar sonucunda, virüs sağlam kişilere bulaşabilmektedir.
Türkiye’de yakın temasla bulaşma ilk sırada
Daha önce de değinildiği gibi, ülkemizde Hepatit B virüsünün temel bulaşma yolunu ve
enfeksiyonun alındığı yaş gruplarını kesin olarak söylemek zordur. Bizde enfeksiyon, çoğunlukla çocukluk ve genç erişkinlik dönemlerinde tüm bulaşma yolları ile alınmaktadır. Ancak, ülkemizin pek çok yerinde hijyene yeterince önem verilmediğinden dolayı yakın temaslarla bulaşmanın ilk sırada olduğu söylenebilir. Bu bulaşma yolunun ülkemizde ilk sırada yer alması;
Havlu, diş fırçası, jilet, manikür-pedikür setleri gibi malzemelerin iyi dezenfekte edilmeden aile içinde, berberde, kuaförde ortak kullanılması, Yaygın öpüşme alışkanlığı, Çocuklar arasında oyun sırasındaki temaslar gibi faktörlere bağlıdır.
Yakalanma riski en yüksek olanlar
Hepatit B hastalığına yakalanma riski yüksek olan kişiler, HBV’nin bulaşma yollarına göre sınıflandırılabilirler.
Yakın temasla bulaşma
Kalabalık ortamda kötü hijyen ve düşük sosyoekonomik koşullarda yaşayanlar
Akli dengesi bozuk olanlar
Cinsel temasla bulaşma
Erkek eşcinseller
HBV taşıyıcılarının cinsel eşleri
Birden fazla cinsel eşi olan kişiler
Seks işçileri
Anneden bebeğe bulaşma
HBV taşıyıcısı olan annelerden doğan bebekler
Deri/damar yolu ile bulaşma
Kan ve kan ürünlerinin verildiği hastalar
Hemodiyaliz hastaları
Damar içi uyuşturucu ilaç bağımlıları
Dövme yaptıranlar
Sağlık personeli (cerrahlar, diş hekimleri, hemşireler, laboratuvar teknisyenleri, ilk yardım çalışanları, hasta bakıcılar)