Her bireyin farklı deneyimler yaşadığı ergenlik döneminde bireyler, alışılmadık tutum ve davranışlar sergileyebilir. Anne ve babalarının bu süreci nasıl yönetmeleri gerektiği konusunda bilinçlenmeleri, sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirilmesinde etkili olmaktadır.
Ergenlik döneminde çocuk asileşir
Çocukluk döneminden çıkan ergen birey, yetişkinliğe ilk adımlarını atmaktadır. Genel olarak 11-20 yaş arası yaşanan bu döneminin en yaygın belirtileri, çocuğun anne ve babasıyla, özerklik anlamında çatışmaya başladığı zaman görülür.
Ergen kişi, toplumun değer yargılarını eleştiren, kendi değer yargılarıyla olaylara tepki veren, kendi bildiklerini tek doğru olarak kabul eden bir kişilik yapısı gösterir. Bu dönemi yaşayan bireyler, anne ve babalarını eskisi kadar beğenmezler. Ebeveynlerin bu dönemdeki en büyük şikayetleri, çocuklarının her türlü mantıklı açıklamaya kapalı kalarak, kendi kararlarında sabit kalmalarıdır. Ebeveynlerin bu duruma hazırlıklı olmaları gerekmektedir.
Ergenliğin bitişi, lise bitirme dönemine, üniversite eğitiminin tamamlandığı yaşlara, aileden ayrı yaşamaya başlandığında ya da para kazanılmaya başlandığı yıllara denk gelmektedir.
Ergen birey sınırlarını unutmamalı!
Ergenin bağımsızlık ve kendini yönetme isteğine saygı duymak gerekir. Önemli olan, bu konuda sınırların nasıl çizilmesi gerektiğidir. Ders başarısında düşme, sosyal becerilerde azalma, kendi bakımında özensizlik gibi kayıplar yaşanmadığı sürece çocuğa özgürlükler verilebilir. Ergenler, her konuda sınırları zorlamayı sevmektedir. Ergenin uyumsuz olması halinde, özgürlük sınırları konulmalı ve bu konu onunla mutlaka paylaşılmalıdır. Ergenin yaşam kalitesini arttırmak, anne baba ile çatışmalarını azaltmak ya da bu sancılı sürecin kalıcı hasarlarını önlemek için uzmana başvurmak önemlidir.
Madde kullanımı, bu dönemde sıkça rastlanılan bir sorundur. Ergenin kendi yapısı, aile fertleri arasında yaşanan sorunlar, çevre faktörü, toplumun değer yargılarına karşı olma ve sınırları zorlayan eğilimler, madde kullanımını tetiklemektedir. Ani kişilik değişimleri, ilgi alanlarının değişmesi, sosyal çekinme ve arkadaş çevresinin değişmesi madde kullanan ergenlerde ilk fark edilen belirtilerdir. Madde kullanan ergenlere yaklaşımda ebeveynlerin yargılayıcı olmamaları ve sorunun nedenleri ile çözüm yollarını araştırmaları gerekmektedir.
Sağlıklı bir ergenlik için aile içi iletişim önemli
Ergenlerin toplumun değer yargılarına karşı verdiği tepkiler kontrol edilebilir. Göz önünde olmalarını sağlayan etkinlikler ve kontrollü yaklaşımlarla bu süreç sağlıklı bir şekilde yaşanabilir. Ergenler, sınırları zorlayan spor dallarına yönlendirilebilir.
Ergenlik öncesinde yaşanan aile bireyleri arasındaki ilişkiler, ergenliğin sancılı bir süreç olup olmayacağını etkilemektedir. Ergenlik öncesi kontrollü bir şekilde çocuğa bazı özgürlükler verilebilmesi ve onlara ayrı bir birey olarak her zaman saygılı olabilme, önlemler arasında yer alabilir. Ergenlik çatışmalı geçse de, önemli olan bu sürecin bireyde kalıcı hasar bırakmamasıdır.
Ergenlik döneminin sağlıklı geçirilmesinde, aile bireylerinin çocuklarıyla beraber olabileceği aktiviteler düzenlemeleri önemlidir. Ebeveynlerin ergenin ilgi alanları hakkında bilgi sahibi olmaları, onun sevdiği müzik grubunu dinlemesi, sevdiği film kahramanı hakkında konuşmaları, arkadaşları ile tanışmaları ve onlarla ortak aktivitelerde bulunmaları ergen ve ebeveynler arasındaki sıcak ilişkiyi güçlendirmektedir.
Uz. Dr. Humen Can Elmi