Çocuklarına bakan, onların duygusal hayatı ve sorunlarıyla ilgilenen babalar, hafızalara kazınmış “otoriter” imajını yeniliyor. DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi Uzman Psikolog Şeyda Özdalga, çağın getirdiği sorumluluklarla değişen baba – çocuk ilişkisini ve yeni nesil modern babaları anlattı.
Zaman değişiyor. Bununla birlikte anne ve baba kavramı da farklılık gösteriyor. Hafızalarımıza kazınan “otoriter baba figürü” yerini çocuklarıyla arkadaş ilişkisi kuran babalara bırakıyor. Peki, Türk toplumunda yer etmiş baba figürü nasıl farklılıklar gösteriyor? 2000’li yılların modern babalarının sergilediği davranışların karakteristik özellikleri neler? Sosyo-ekonomik, kültürel koşullar ve ailede annenin çalışma durumu, evdeki sorumluluk paylaşımı ve rolleri değiştiriyor diyen DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi Uzman Psikologu Şeyda Özdalga 21. yüzyılın modern baba kavramı için: “Geçmişte babalar, çocuklarının kişisel bakım ve ihtiyaçları konusunda sorumluluğu genellikle anneye bırakırlardı. Evin geçimini, maddi gereksinimleri karşılayan, ilişkilerde daha mesafeli, hatta otoriter konumda geleneksel babalardı. Modern babalar ise eşleriyle ev ve çocuklarının her türlü sorumluluğunu paylaşan, bu paylaşımı normal görüp aynı zamanda da şikâyet etmeyen erkekler” diyor.
Modern baba kimliği nedir?
Yapılan çeşitli araştırmalar, her ne kadar babalık rolü anlayışında bir değişim yaşandığını gösterse de erkeklerin %20si 25’i babalığı, meslekleri ve aileleri arasında bir denge bulmaya çalışarak yaşıyorlar. Sosyo-ekonomik ve kültürel koşullar, ailede annenin çalışma durumu, evdeki sorumluluk alanlarını ve rolleri değiştirmekte, bu sebeple yeni nesil baba modelleri ile karşılaşılmaktadır. Kadınlar biyolojik yapıları, beyinleri ve üreme organları ile anneliğe hazırdırlar, babalar ise aynı biyolojik donanıma sahip değildirler. İki haftalık loğusa annelerle yapılan çalışmada, annelerin çocuklarına baktığı zaman beyinlerinde en fazla endişe, kaygı ve risk saptamayla ilgili bölgelerin çalıştığı görülmüştür. Yani annelerin koruyuculuğu ve hassasiyeti sanki beyinlerinde programlanmış durumdadır. Aynı çalışmada erkeklere bakıldığında, beyinlerinde faaliyet gösteren bölgelerin endişe ve kaygı ile ilgili bölgeler olmadığı, ancak altı ay sonra durumun değişmeye başladığı, özellikle çocuğuyla daha çok zaman geçiren, bakım veren kişilerde babalık rolünün yerleşmeye başladığı görülmüştür. Yani babalığın çocuğunu kucağına alır almaz hissedilen bir duygu değil, geliştirilen bir duygu olduğu söylenebilir. Doğum öncesinden bebekliğe, bebeklikten çocukluğa hatta ergenliğe kadar çocuklarıyla yakın ilişkiyi seçen babalar beyinleriyle de babalık yapmaya başlamış olurlar.
Modern babaların sergilediği davranışların karakteristik özellikleri nelerdir?
Yeni nesil modern babalar, hamilelik süreçlerini eşiyle paylaşan, dayanma kapasitelerine göre doğum anında eşlerinin yanında olan, eşleriyle birlikte daha kısa süreli de olsa doğum izni alan, doğumdan sonra çocuğun günlük işleriyle uğraşan, altını değiştiren, gazını çıkaran, banyosunu yaptıran, mamasını yediren, oyun oynayan, uyumasına, uyanmasına yardımcı olan babalardır. Modern babalar eski babalara göre nasıl farklılaşıyorlar? Eskiden babalar, çocuklarının kişisel bakım ve ihtiyaçları konusunda sorumluluğu genellikle anneye bırakan, evin geçimini, maddi gereksinimleri karşılayan, ilişkilerde daha mesafeli, hatta otoriter konumda olan geleneksel babalardı. Modern babalar ise, eşleriyle ev ve çocuklarının her türlü sorumluluğunu paylaşan, bu paylaşımı normal görüp aynı zamanda da şikayet etmeyenlerdir. Modern baba olmanın baba ve çocuk açısından pozitif tarafları nelerdir? Bu süreçte üstlenilen sadece bir sorumluluk değil, çocuğuyla arasında gelişecek sağlam ilişkinin de temelini oluşturma görevidir. Babalar, ailede üstlendikleri sorumluluklar nedeniyle çocuklarının büyüme dönemlerini kaçırabilirler. Ancak telafisi, tekrarı yaşanmayan ilk gülümseme, ilk kelimeler, emekleme, yürüme, diş çıkarmalarına şahit olmanın, babaların kendi yaşamlarına kattığı anlam ve onlara sağladığı kişisel doyumun yanında, çocukların da kendilerini değerli hissetmelerine yardımcıdır. Çocukların ruhsal gelişimlerinde, psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılama konusundaki anne-baba işbirliği, kendi anne-babalıklarına da model olmaktadır. İlgi ve sevgi ihtiyacı konusunda doğru yaklaşımlarla doyurulan çocuk, kişilik gelişiminde daha güvenli olmaya adaydır.
Baba olmak her zaman eğlenceli bir arkadaş olmak demek değildir. Sınırlar koymak konusunda anneyle de ortak tavır içinde, açık, tutarlı ve kararlı olunmalıdır. Dinlenmek için de belli bir süreye ihtiyacınız olduğunu söylerseniz, hem hazzı ertelemeyi öğretmiş hem de gerginliğinizi azaltıp doğru yaklaşım göstereceğiniz zamanda birlikte olmayı sağlamış olursunuz. Tüm bunların sonunda, doğru zamanlama ve tercihlerle yaratılan ilişkiden alacağınız keyif sizin en güzel manevi başarı ve tatmininiz olacaktır.