Tüm dünyada en ölümcül kanserlerden birisi olmasına rağmen, gelişmiş ülkelerde tarama programlarının iyi düzenlenmesi sebebiyle çok az görülürken, gelişmekte olan ve sosyoekonomik seviyesi düşük toplumlarda ölüme sebebiyet veren kanserlerin başında gelmektedir. Örneklemek gerekirse, ABD'de yılda 10-11 bin yeni hasta saptanıp bunların yaklaşık 3500 kadarı (1/3’ü) hayatını kaybederken, gelişmekte olan ülkelerde yılda 370 bin yeni hasta saptanıp yaklaşık yarıya yakını hayatını kaybetmekte ve serviks kanseri bu ülkelerde, kansere bağlı hastalık ve ölümler arasında ikinci sırada yer almaktadır.
Hastalığın en sık saptanma yaşı 50-55 arasıdır, ancak çok genç yaşlarda hatta gebelik sırasında bile saptanan hastalar mevcuttur. Erken dönemde yakalanan hastaların %95’ten fazlasının tam tedavisi mümkündür.
Serviks kanseri oluşumundaki risk faktörleri nelerdir?
Cinsel yaşamın erken başlaması, cinsel yolla bulaşan hastalıklar geçirmiş olmak, sigara kullanıyor olmak, çok doğum yapmak, bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar (HIV enfeksiyonu, AİDS gibi, immunsupresif ilaç kullanımı gibi), HPV enfeksiyonları, çok uzun yıllar hiç kontrol olmadan doğum kontrol ilacı kullanımı, birden fazla partnerin olması veya tek partneri olup partnerin birden fazla partneri olması bilinen belli başlı risk faktörleridir. HPV bilinen en önemli risk faktörlerindendir, kanser öncüsü hastalıkların %80’inde (her 5 kişiden dördünde, kanserlerin ise %99.7’sinde (hemen tamamında) saptanırlar.
Belirtiler nelerdir?
En sık görülen şikayet anormal vajinal kanamadır. İlişki sonrası tekrarlayan kanamalar, adet dışı ortaya çıkan zamansız kanamalar, kanlı sıvı şeklinde akıntı olması (et suyu şeklinde tanımlanır), tekrarlayan kokulu akıntılar, kilo kaybı, halsizlik, bel ve kalçada ağrılar, kanamalara bağlı kansızlık, vajinadan idrar veya dışkı gelmesi (ilerleyen hastalıklarda idrar torbası veya bağırsaklara yayılım sonucu fistül oluşumu) hastalığın başlıca belirtileridir.
Nasıl tanı konulur?
İki şekilde tanı koyulur, ya hastalık iyice ilerlemiştir, direkt muayene ile hastalık anlaşılır veya düzenli kontrol olup, smear testi yaptıranlarda hastalığın çok erken bir döneminde tanı konur. Erken tanıda smear testi çok değerlidir. Smear testi sorunlu çıkanlarda kolposkopi denilen özel büyüteçli bir alet ile serviks incelenir, şüpheli yerlerden tahlil için doku örneği alınır (biyopsi) ve alınan doku patologlar tarafından incelenerek hastalık tanısı konur.
Tedavi
Tanı konduktan sonra hastalığın yaygınlık derecesi muayene ve görüntüleme yöntemleri ile saptanır. Yaygınlık derecesi, hastanın genel sağlık durumu ve hastalığın tipine göre ameliyat, radyoterapi (şua), kemoradyoterapi (şua ve kemoterapi birlikte) veya kemoterapi uygulanır. Erken yakalanan hastalıklarda tedavi yüzde 100’e yakınken, geç kalınan hastalarda ne yazık ki tedavide başarı oranları çok düşüktür.
Korunma
Bu ölümcül hastalıktan korunmak çok kolaydır, düzenli muayenelerinizi ve doktorunuzun öngöreceği aralıklarla (sorun olmadıkça 1-3 yıllık aralarda) smear tetkikinizi yaptırınız. Sağlıkla kalınız.