Hayatımızda ani olaylara karşı verdiğimiz ve yönetemediğimiz tepkilerimize refleks deriz. Yetişkinler olarak reflekslerimizi çok fazla kullanmak istemesek de; yenidoğan refleksleri hayati öneme sahiptir.

Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ece Şule Aslan reflekslerin yenidoğanın hayatta kalması ve güvenliği için önemine dikkat çekiyor. 

Başlıca yenidoğan reflekslerinin arama-emme, yakalama, tonik-boyun, adımlama, esneme ve hıçkırık, emekleme, çekme olduğunu söyleyen Aslan, bu reflekslerin büyük bir bölümü ilerleyen aylarda kendiliğinden ortadan kalktığını ifade ediyor. 

Reflekslerin yokluğu veya kaybolmasındaki gecikmeler santral sinir sistemi ile ilgili problemleri düşündüreceğini söyleyen Aslan, bu nedenle çocuk doktorlarının yaptıkları nörolojik muayenin öneminin altını çiziyor. 

Arama-Emme refleksi

• Bu refleksler bebeğin en önemli reflekslerindendir ve beslenmesi için gereklidir.
• Bebeğin memeyi bulmasını sağlar.
• Bebek yanağına hafifçe dokunulduğunda yüzünü çevirir, ağzını açar ve aramaya başlar.
• Meme verildiğinde de kuvvetlice emer.
• Emme refleksi anne karnındaki bazı bebeklerde parmak emmek şeklinde ve bebek uyurken de görülebilir.
• 32-34. gebelik haftalarında bebek bu hareketleri düzenleyecek olgunluğa erişmiştir.
• Herhangi bir nedenle oral beslenemeyen yenidoğanlara bu refleksini uyarmak için emzik verilebilir.

Emme refleksi doğum sonrası, bebek uyanıkken 3-4. aya, uykuda iken 7. aya kadar sürebilir. Bu refleksin olmaması, beyin sapının doğumsal bozuklarını, oksijensizliği, travma veya sinir sistemini de içine alabilen ağır enfeksiyon hallerini düşündürmelidir. Uzun süre devam etmesi ise, ağır beyin hasarını gösterebilir.

Sıçrama (Moro refleksi)

Bebeğinizin aniden duyduğu seslere ya da ani hareketlere verdiği tepkidir. Elle gürültü çıkarma, ani ses veya fotoğraf makinesi flaşı bile refleksin ortaya çıkmasını sağlayabilir. Sırt üstü yatan bebeğin başı biraz kaldırılarak baş arkaya doğru bırakılır veya bebeğin iki elinden tutularak vücut hafif kaldırıldıktan sonra kollar aniden bırakılır.

Moro 4 evreden oluşur:

• Kollar omuzlardan itibaren gövdeden uzaklaşır.
• Kollar dirseklerden itibaren düz bir şekilde uzatılır.
• Kollar dirseklerden bükülür.
• Kollar tekrar gövdeye yaklaşarak sakin duruma geçer. Bu hareketler sırasında parmaklar açılır ve genellikle bebek irkilerek ağlar.
• Moro refleksi, hamileliğin 28. haftasında belirmeye başlar ve 32. haftasında yeni doğan bebeğinki kadar olgunlaşmıştır. 
• Hamileliğin ilk 4 ayında normal kabul edilen bu refleks, bebeğin sinir ve kas sisteminin gelişmesine bağlı olarak en geç 6. ayda kaybolur. 
• Refleks, dışarıdan herhangi bir uyaran olmadan kendi kendine ortaya çıkıyorsa ağır bir beyin lezyonundan şüphelenmek gerekir. 
• Refleksin kendi kendine ortaya çıkması ağır beyin lezyonunu, refleksin hiç alınmaması santral sinir sisteminin zedelenmesi veya ağır bir hastalık tarafından baskılanmasını, tek taraflı olarak alınması refleksin alınmadığı ters taraftaki kol sinirinin felcini, köprücük kemiği kırıklarını, uzun sürmesi beyin hasarını düşündürür.

Yakalama refleksi

• Bebeğin avucuna ya da ayak tabanına bir cisim uzatılırsa, parmakları içe doğru kıvrılır ve onu sıkıca kavrar.
• Yakalama refleksi hamileliğin 28. haftasında başlar. 36. haftadan daha büyük bebekler, ona dokunan kişinin elini sıkıca kavrayarak kendi gövdesini yukarı doğru kaldırabilir.
• Bebek iki aylıkken istemli yakalama başlayacağından bu refleks ortadan kalkar. Ancak ayaktaki refleks, 10. aya kadar sürebilir. Yine bu refleksin görülmemesi durumunda beyin zedelenmesinden ya da sinirlerde bozukluktan şüphelenilebilir.

Tonik ense refleksi

• Yatan bebeğin başını aniden bir tarafa çevirdiğinizde, o tarafta kol ve bacakta dışa açılma, gerilme, karşı tarafta çekilme görülmesidir.
• Bebek adeta eskrimci pozisyonu alır.
• Doğumdan 3-4 hafta sonra daha belirgin olur.
• Bu refleks genellikle 3-4. ayda azalsa da bazı çocuklarda uyku sırasında bu pozisyon 2-3 yıl sürebilir.
• Refleksin 4 aydan uzun sürmesi serebral palsi hastalığını (beynin bir bölgesindeki hasar nedeniyle ortaya çıkan kas kontrol yetersizliği) düşündürebilir.
• Bu pozisyonun uzun sürmesi, bu refleksin tek taraftan alınması olağan değildir.

Basma ve adımlama refleksi

• Bebek, koltuk altlarından tutularak, yere bastırılırsa adım atarmış gibi yapabilir.
• Zamanında doğan bebeklerin tabanlarını bastıkları görülürken, erken doğanlar ayak uçlarında yürürler.
• Bu refleks genellikle 4. aydan sonra kaybolur. Hareketlerin uzun sürmesi veya tekrarlaması durumunda sinir sisteminde bir rahatsızlık akla gelmelidir.

Aksırma-öksürme refleks

• Yenidoğanın hava yolu açıklığını sağlamada ortaya çıkan reflekslerdir.
• Aksırma ile üst, öksürme ile de alt solunum yolu temizlenir. Bu refleks yaşam boyu devam eder.

Bütün bu refleksler bebeğinizin gelişiminin sağlıklı olup olmadığını takip etmeniz için verilen ipuçlarıdır. Bebeğinizin sağlıklı gelişimi için lütfen bu refleksleri ve kaybolma sürelerini doktorunuzla birlikte takip edin…