Dünya genelinde her yıl her 10 bebeğin 1’inden fazlası erken doğuyor. Bebeğin 37 haftalık gebelik süresi tamamlanmadan canlı olarak gerçekleşen doğuma erken doğum deniyor. Erken doğan bebeklerin oranı hemen her ülkede artıyor. Her yıl 1 milyondan fazla bebek erken doğum komplikasyonlarından ölüyor. 

Risk faktörleri

• Çoğul gebelik
• Önceki erken doğum
• Rahim veya serviks anomalileri & enfeksiyonları
• Yaşam tarzı faktörleri, sigara dahil
• Diyabet & yüksek tansiyon dahil tıbbi faktörler
• Düşük sosyoekonomik durum

Erken doğum gebelik yaşına göre alt gruplara ayrılır:

• Son derece erken (28 haftadan önce)

• Çok erken (28 ile <32 arasında)

• Orta ile geç erken (32 ile <37 hafta) 1

Kaç bebek erken doğmaktadır?

Her yıl dünya genelinde 15 milyon bebeğin (dünya genelindeki tüm doğumların %11.1’i) erken doğduğu tahmin edilmektedir.

Erken doğum oranları hemen her ülkede artmaktadır. 65 ülkeden 62’sinde geçtiğimiz 20 yıl içinde prematürite oranının arttığı görülmüştür.1 Türkiye’de de 1 yılda yaklaşık 1,3 milyon doğum olmakta ve bu doğumların %12’si prematüre doğum olarak gerçekleşmektedir. Bu da yaklaşık her yıl 150.000 prematüre bebeğin doğduğunu göstermektedir.

Erken doğumla bağlantılı risk faktörleri nelerdir?

Tüm olguların yaklaşık yarısında doktorlar bebeğin neden erken doğduğunu bilmemektedir. Ancak çoğul gebelik ve rahim anomalileri gibi bir dizi risk faktörünün (bkz. yanda) erken doğum olasılığını arttırdığı belirlenmiştir.

Erken doğum önlenebilir mi?

Erken doğumun birden fazla nedeni olmakla beraber, bir kadının erken doğum riskini azaltabilmesinin bazı yolları vardır.

Diyabet ya da yüksek tansiyon gibi kronik hastalığı olan kadınların daha gebelik öncesinde ve gebe kaldıktan sonra da düzenli olarak tıp uzmanlarına danışmaları gerekir. Sağlık sorunlarının erkenden belirlenip çözümlenmesi de erken doğum riskini azaltabilir.

Sağlıklı bir kilo ve yaşam tarzı; örn. gebelik öncesinde ve sırasında alkol alınmaması, sigara ve yasadışı maddelerin kullanılmaması önerilir. Gebelik öncesinde az veya aşırı kilolu olmanın da erken doğum riskini arttırdığı düşünülmektedir. 

Prematüre bebeklere nasıl bakılır?

Komplikasyon yaşamayan orta ile ileri devre prematüre bebeklere anneleriyle beraber evde veya doğum sonrası servislerde bakılabilir; ancak 32 hafta gebelik süresinden önce doğan bebeklerde komplikasyon gelişme riski daha fazla olduğundan, genelde hastaneye yatmaları ya da yoğun bakım gerekmektedir.

Prematüre bebeklerde çoğunlukla ısı kontrolünde, solunum ve beslenmede sorunlar olur ve oksijen desteği, termal bakım ve hijyenik önlemler dahil kanıta dayalı özel bakım önerilir.

Erken doğum bir çocuğun sağlığını ve gelişmesini nasıl etkiler?

Prematüre bebeklerin serebral palsi, zihinsel engeller, kronik akciğer hastalığı, görme ve işitme kaybı da dahil, hem kısa, hem de uzun dönemli sağlık komplikasyonu geliştirme riski daha yüksektir.1

Prematüre bebeğin yaşı gelişim farklılığına göre uyarlanır. Örneğin bebek 14 haftalıksa ama 6 hafta erken doğmuşsa, uyarlanmış yaşı 8 haftalık olacaktır. Anne babaları gelişimsel aşamaları değerlendirirken uyarlanmış yaşı gözönünde tutmalıdır. Prematüre bebek 2 yaşına geldiğinde normal gelişime ‘yetişmiş’ olmalıdır.

Komplikasyonların anlaşılıp uzmanların yönlendirmesi ve aile desteğiyle uygun tedavinin uygulanması önem taşımaktadır.

Erken doğumla ilgili duygusal yükler nelerdir?

Prematüre bebek ailelerinin prematüre doğumla ve prematüre bebeğin bakımı süreciyle ilgili duygusal sorunlarla karşılaşma riski daha yüksektir. Prematüre bebek annelerinde psikolojik sıkıntı ve depresif semptomlar görülme riski zamanında doğan bebek annelerine oranla daha fazladır. Bu durum çoğunlukla erken doğum stresiyle ve daha yenidoğan ünitesindeyken bebekten erken ayrılmakla bağlantılandırılır.

Prematüre bebek anneleri uzun vadede annelik depresyonu, evlilikte stres, bebeklerini kaybetme endişesi ve yalnızlık duyguları gibi duygusal sorunlar yaşayabilirler. 

Kaç bebek erken doğum sonucu ölmektedir?

Erken doğum yenidoğanlar (hayatın ilk 4 haftası içinde) arasında dünyadaki en büyük ölüm nedenidir ve yılda 1 milyon’dan fazla ölümle dünya genelinde tüm yenidoğan ölümlerinin %35’ine neden olmaktadır. 

Erken doğuma bağlı komplikasyonlar 5 yaş altı çocuklarda pnömoninin ardından ikinci yaygın ölüm nedenidir.