Ailelerin üreme yeteneğini ne zaman ve ne sıklıkta kullanacakları konusunda karar verme özgürlüğü, gençlerin cinsel sağlık bilincinin geliştirilmesi, anne adaylarının güvenli annelik hizmetlerinden yararlanmaları ve kadınların yaşam kalitesinin yükseltilmesi için 1985 yılından bu yana çalışan TAP (Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı) ‘Kadın Sağlığı Eğitim Programı’, ‘Güvenli Annelik Eğitim ve Danışmanlık Program’ ve ‘Cinsel Sağlık Eğitim Programı’ ile ülkenin farklı Vakfı bölgelerinde, farklı gruplara yönelik programlar yürütmeyi sürdürüyor.
TAP Vakfi Genel Koordinatoru Nurcan Müftüoğlu, vakfın çalışmaları arasında yer alan Güvenli Annelik, Kadın Sağlığı Eğitim Programı ve diğer çalışmaları hakkında Anne Boyutu'nun sorularını yanıtladı.
Önce TAP Vakfı’nın kuruluş amacından ve çalışmalarından bahsedelim mi?
Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı 1985 yılında Vehbi Koç’un önderliğinde kurulmuş, başkanlığını Caroline Koç'un yapmakta olduğu kar amacı taşımayan bir sivil toplum kuruluşudur. Vakıf olarak, ailelerin üreme yeteneğini ne zaman ve ne sıklıkta kullanacakları konusunda karar verme özgürlüğü, gençlerin cinsel sağlık bilincinin geliştirilmesi, anne adaylarının güvenli annelik hizmetlerinden yararlanmaları ve kadınların yaşam kalitesinin yükseltilmesi için çalışıyoruz. Temel programlarımız olan ‘Kadın Sağlığı Eğitim Programı’ ve ‘Güvenli Annelik Eğitim ve Danışmanlık Program’ ve ‘Cinsel Sağlık Eğitim Programı’ ile ülkenin farklı bölgelerinde, farklı gruplara yönelik programlar yürütüyoruz
Annelerin güvenli ve sağlıklı bir gebelik ve annelik dönemi geçirebilmeleri için İl Sağlık Müdürlükleriyle yaptığınız çalışmalar var mı?
Güvenli Annelik Eğitim ve Danışmanlık Programı 2004 yılından bu yana İl Sağlık Müdürlükleri ortaklığı ile Van, Edirne, İzmir, İstanbul, Diyarbakır, Düzce, Trabzon, Ordu, Gümüşhane, Rize, Mardin ve Şanlıurfa'da uygulamaktadır. Program ile Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmiş, ulusal bir hedef olan anne ve bebek ölümlerini önleme misyonunu destekliyoruz.
Güvenli Annelik Programı nedir? Nasıl işliyor? Neler yapıyorsunuz?
Güvenli Annelik Eğitim ve Danışmanlık Programın hedefleri; gebe-lohusa ve yeni doğan sağlığını iyileştirmek için ulusal sağlık sistemlerinin kapasitesini artırmak, sağlık eşitsizliklerini azaltmak ve gebelik öncesi ve sonrası dönem hakkında bilgilendirmek yoluyla haklarını kullanmaların için kadınları ve sağlık personelini güçlendirmektir. Program ile Güvenli Annelik Konusunda Toplumsal Duyarlılığı ve Bilinci Yükseltmek ve Sağlık Hizmetlerinde Güvenli Annelik Eğitim ve Danışmanlık Bileşenini Güçlendirmek amaçlarına odaklanıyoruz: Bu kapsamda anne adaylarının doğum öncesi, doğum ve loğusalık döneminin önem ve risklerini fark edilmesini hedefliyoruz. İletişim kampanyaları, topluma dayalı hizmet modeli ve güvenli anneliğe duyarlı sivil toplum kuruluşları ağı oluşturularak çalışmalarımızı sürdürüyor ve illerde il sağlık müdürlükleri, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yaparak ebe, hemşire ve aile hekimlerine yönelik hizmet içi programlar düzenliyoruz.
Dünyadaki rakamlarla karşılaştırdığımızda Türkiye anne-bebek ölümleri gibi önemli bir meselede ne durumda? Biz sağlıklı ve bilinçli gebelik ve annelik noktasında başarılı mıyız?
Ülkemizde 1993 yılında 1.000 canlı doğumda 60,9 olan beş yaş altı çocuk ölüm hızı, 2008 yılında 23,9’a düşmüştür. 15 yıl içerisinde sağlık hizmetlerinin kullanımında artış ile rakamlarda önemli bir düşüş gözlenmiştir. Anne ölüm oranı ise 100,000 canlı doğumda 28,5 olarak tespit edilmiştir. Anne ölüm oranı kentsel alanlar için 100,000 canlı doğumda 20.7, kırsal alanlar için ise 40.3 olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla, bölgesel farklılık oldukça fazla, yıllar içerisinde büyük bir gelişme kaydedilmiş olsa da gelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında annelerin sağlık hizmetinde daha fazla faydalanması gereği ortaya çıkıyor. Annelerin doğum öncesi ve sonrası dönemde düzenli sağlık hizmeti alması oranı önemli ölçüde düşürecektir. (2005 Ulusal Anne Ölümleri Çalışması verileri)
Kadın Sağlığı Eğitim Programından bahseder misiniz biraz?
Kadın Sağlığı Eğitim Programının amacı sınırlı gelir ve eğitim düzeyine sahip, kentte göç etmiş, etmek zorunda kalmış ailelerin sağlık bilincinin yükseltilmesi ve yaşam kalitesinin geliştirilmesidir. İllerde yerel yönetimler ve sivil toplum işbirliği içerisinde yürütülen program İstanbul, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Van, Bitlis, Nevşehir, Mersin, Balıkesir ve İzmir olmak üzere, 10 ilde uygulanmaktadır. Eğitici eğitimi formatında yürütülen programın modülleri; Üreme Organları ve İşlevleri, Doğurganlığı Düzenlenmesi, Temizlik, Beslenme, Üreme Sağlığını Koruyucu Davranışlar, Güvenli Annelik, İletişim, Haklar, Cinsellik, Çocuklar ve Ergenler ve Genel Sağlığı Koruyucu Davranışlardır. Program ile 2010-2012 yılları arasında 3500 kadına ulaşılmıştır.
Vakfın bir de danışma hattı var? Bu hat hakkında bilgi verir misiniz? Hangi konularda nereye danışabilir okurlarımız?
Eczacıbaşı Girişim Pazarlama ortaklığı ile 2001 Mayıs ayında başlamış olduğumuz Alo Okey Cinsel Sağlık Bilgi Hattı Vakfımız tarafından yürütülmektedir. Bilgi Hattı, cinselliğin çok rahat konuşulamadığı ve doğru bilgiye ulaşmanın zor olduğu bir ortamda konunun uzmanı kişiler tarafından doğru bilginin verilmesini ve bilgiye kolay erişimi hedeflemektedir. Hat 24 saat açık otomatik bilgi sistemi, kesintisiz olarak 10 telefon hattı ile hafta içi saat 9:00–18:00 arasında canlı danışmanlık hizmeti veriyor. Bu saatler dışında mesaj bırakıldığında, geri arama 90sn. İçerisinde yapılmaktadır Ayrıca ALO Okey web sitesine gelen sorular cevaplanmaktadır. Bir yılda hattı ortalama 10.000 kişi arayarak, danışmanlık hizmeti almaktadır.
Bilgi Hattı: 0212 444 65 39 http://www.alookey.com/