Yaz aylarında en sık rastlanan vakalardan biri olan sığ sulara balıklama atlayışlar, tüm uyarılara rağmen her yıl çok sayıda omurilik felci ve ölüm vakalarına yol açıyor. Sığ suya atlama olayı, en çok 12-25 yaş arası genç erkeklerde görülüyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Uzm. Dr. A. Şahap Demirboğan, sığ suya atlamanın tehlikeli ve dönüşü olmayan sağlık sorunlarına neden olduğunu söylüyor.

Sığ suya balıklama atlayışlar boyun kırıklarına yol açabilir. Kırılma sonucu omurilikte zedelenme, ezilme, kesilme olabildiği gibi omuriliğin beyine yakın üst kısımlarında ani şişme oluşabilir. Solunum merkezi omuriliğin ani şişmesi yüzünden etkilendiğinden boğulma yaşanır. Kişi boğulmaktan kurtulsa dahi bu defa da felç olma riski ile karşı karşıya kalır. Sığ sulara atlamak omurilik felcine sebep olabilir ve bu vakaların büyük bir kısmı kafa travması da geçirdiğinden maalesef ölümle sonuçlanır.

Sığ sulara atlamak omurilik felcine sebep olabilir

Derinliği fazla olmayan sulara balıklama atlama sırasında, alnını yere çarpan kişilerde boyun omurgasının aniden geriye doğru zorlanmasından kaynaklı hasarlar görülebilir. Bu zorlanma hem omurgada, hem boyun bölgesindeki omurları birbirine bağlayan bağlarda hem de omurilikte aşırı derecede zedelenmelere neden olur. Omurilikteki hasar sonucu da birçok sinir hücresi kaybedilir. İşlevini kaybeden sinir hücreleri hiçbir şekilde geriye getirilemez. Bu yüzden de vücudun aşağı bölgesinde felç oluşur. Omuriliğin tamamı ileri derecede zarar gördüğünden kollar ve bacaklarda da duyu kaybı olur. Hasta ömür boyu tekerlikli sandalyeye mahkum olur. Eğer omurilik hasarı kısmen olmuşsa kollar ve bacaklarda ciddi kuvvet kaybı görülebilir. Bunun sonucunda hasta yürüyemeyebilir. Omurilikteki sinir hücrelerini onarmak neredeyse imkansız olduğundan felç riski çoğunlukla kalıcı olur.

Sığ suya atlama ile oluşan felç, sadece duyu ve hareket kaybına neden olmaz. Aynı zamanda iç organlarda da bozulmalara yol açabilir. Hastada bağırsak boşaltımı gerçekleşmeyebilir, akciğer-idrar yolu enfeksiyonları ve böbrek işlevinde bozulmalar görülebilir. Ayrıca cildin direnci ve duyusunda azalma olacağından bası yaraları açılabilir. Tüm bu rahatsızlıklar rehabilitasyon sürecinde gecikmelere yol açar ve hastanın sağlık durumunun daha da ağırlaşmasına sebep olur.

Suyun derinliği kıyıdan veya yukarıdan bakıldığında anlaşılmaz

Suyun derinliği kıyıdan veya yukarıdan bakıldığında tahmin edilemez. Bu sebeple su altında kaya ve benzeri bir cisim olabileceğinden balıklama atlamak oldukça tehlikelidir. Bulanık, dibi görünmeyen suların, derinliği bilinmeyen havuzların ve sahil kıyılarındaki yıkık iskele kenarlarından yapılan balıklama atlayışların büyük riskler taşıdığının unutulmaması gerekir. Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği’nce yapılan araştırmalar, güvenli su derinliğinin 2 metre ve üzeri olduğunu belirtiyor. Gelişmiş ülkelerde 15 yaşın altındaki ölümlerde havuz kazalarının 2. sırayı aldığını ifade eden uzmanlar, boğulma olaylarında müdahalede geç kalınmasının, anoksik beyin sendromunu ortaya çıkarabileceğini de belirtiyor.

En çok genç erkeklerde görülüyor!

Sığ suya atlama vakalarının, 12-25 yaş arasındaki genç erkeklerde görülmesinin başlıca sebebi,  o yaş grubundaki erkeklerin balıklama atlamayı genellikle cesaret gerektiren bir davranış ve bir güç göstergesi olarak görmelerinden kaynaklanıyor. Sığ suya balıklama atlama sonucu oluşan kazaların büyük çoğunluğunda kısmi veya tam felç görülüyor.

Özellikle kafa üstü suya atlandığında; boyun omurlarında kırılma ve omurilikte ezilmeler oluşuyor. Boyundaki kırılma sonrasında ise eller, kollar ve bacaklar felçli hale geliyor. Sonrasında ise idrarı tutamama başlıyor ve kişi bağırsak kontrolünü de yapamıyor. Gelişen teknoloji sayesinde kırılan omurganın tamiri yapılabilir ancak omurilikteki hasarın tamiri hiçbir ilaçla ve kök hücre aşılarıyla telafi edilemez. Bu sebeple bu tür kazaların en aza indirilmesi için ciddi önlemlerin alınması gerekiyor.

Yanlış ilk yardım uygulaması felce sebep olabilir

Bu tip travmalarda öncelikle kazazedeyi uygun koşullarda en yakın hastaneye nakletmek gerekir. Dikkat edilmesi gereken en önemli konu ise hastanın taşınması sırasında boynunun hareket etmesini korse ve benzerleriyle engellemektir. Hastanın taşındığı zeminin de düz olması gerekir. Bu vakalardaki hastalarda gizli kırıklar olabilir. Bu sebeple her vakada yaralı kişinin omurgasında kırık varmış gibi davranarak hastaya özen gösterilmelidir. İlk yardım yapılacağı sırada tüm bu kurallara titizlikle uyulmalıdır. Hastada omurga kırığı varsa ve yanlış ilk yardım uygulaması yapılırsa kişi felç olabilir. Yaşanan sakatlıkların birçoğu hastalar taşınırken yapılan hatalar sonucu kalıcı hale geliyor. Akut dönemde hastaya gereken cerrahi ve medikal tedaviler yapıldıktan sonra, ayrıntılı bir fizik tedavi ve rehabilitasyon programı uygulanmaya başlanmalıdır.

Derinliği bilinmeyen yerlerde yüzmeyin!

Derinliği bilinmeyen yerlerde yüzülecekse öncesinde iyice araştırma yapılmalıdır. Özellikle sığ suları gösteren uyarı levhalarının bulunmadığı yerlerden uzak durulmalıdır. Yapılan araştırmalar sonucu deniz kenarında uyarı levhaları olan ülkelerde sığ suya balıklama atlama vakalarının yüksek oranda azaldığı tespit edilmiştir. 

Uyarı levhaları şart

Bu kazaların yaşanmaması için yapılacak en önemli adımlardan biri de uyarı levhalarıdır. Ne yazık ki ülkemizde birçok sahilde uyarı levhaları bulunmuyor. Bu sebeple suya girmeden önce çok dikkatli olunmalıdır. Ayrıca sığ sulara balıklama atlama sonucu yaralanan hastaya yapılacak ilk müdahale konusunda toplumumuz eğitimli değil. Mutlaka bu vakalarda insanlar bilinçlendirilmeli ve gerekli eğitimler verilmelidir. Özellik de benzer vakaların sık yaşandığı ya da yaşanabileceği riskli bölgelerde, profesyonel cankurtaranlar bulundurulmalıdır.