Türkiye’de en çok araç ve ev içindeki kazalarda ilk yardım uygulanıyor

11 Eylül Dünya İlk Yardım Günü

İlk yardım uygulamaları, acil yardım gelene kadar yapılan uygulamalara denmektedir. Doğru uygulanan ilk yardım müdahaleleri hasta ya da yaralıların hayatta kalmasını sağlayabilir. Ancak bazı durumlarda, hastaya müdahalede bulunmamak da hastanın hayatını kurtarabilir. Bir hasta ya da yaralıya müdahale etmek için ilk yardım eğitimi almış olmak, konuya hakim ve deneyimli olmak gerekmektedir. İlk yardım eğitimi almadıysanız birinin yaşamına kast edebilirsiniz. Dolayısıyla, ilk yardım konusunda bilinçlenmek adına her yıl Eylül ayının ikinci cumartesi günü kutlanan Dünya İlk Yardım Günü sebebiyle, bizler de bu konuya dikkat çekmek istiyoruz. 

11 Eylül Dünya İlk Yardım Günü nedeniyle, Medline İlk Yardım Eğitim Merkezi Sorumlu Müdürü Özgür Özalpda ilk yardım hakkında bilinmesi gerekenleri, doğru bilinen yanlışları ve bazı verileri paylaştı:

Türkiye’de kazalar en çok neden ve nerede oluyor?

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre kazaların yaklaşık yüzde 25’i evde gerçekleşiyor. 0-6 yaş çocuklar bu yaşlarda çoğunlukla evde oldukları için de bu kazaları en çok çocuklar yaşıyor. Çocukların evlerde en çok yaşadığı kazalar ise, boğaza cisim kaçması, kesik, sıyrık, kırık, ezilme oluşması, yanıklar, elektrik çarpmaları ve zehirlenmelerden oluşuyor.

Yine aynı şekilde 2020 yılında 1 milyona yakın trafik kazası gerçekleşti, bunun neredeyse yüzde 15’i ise ne yazık ki ölümlü ya da yaralanmalı oldu. Uykusuzluk, alkollü araç kullanımı, dikkatsizlik ve trafik kurallarına uyulmaması nedenlerin başında geldi. 

İlk yardım müdahalesinde ilk yapılması gereken nedir?

İlk yardımda öncelikli olarak yapılması gereken 3 aşama vardır. Bunlar; hastayı/kazazedeyi güvenli yere almak, (kaza yerinde gerekli emniyet tedbirleri almak), teşhis koymak ilk yardım yapmak ve ambulans çağırmaktır. İlk yardım müdahalesine başlamadan önce çevre güvenliğinden emin olunmalıdır. Bunun nedeni olası başka kazaları önlemektir. Bu nedenle eğer hastanın ya da kazazedenin bulunduğu yerde başka bir kaza olma olasılığı varsa kişi dikkatli bir şekilde oradan uzaklaştırılmalıdır.

Herkes ilk yardım müdahalesi yapabilir mi? 

İlk yardım müdahalesinde bulunacak kişinin bilinçli ve eğitimli olması gerekir. Aksi taktirde yapılacak en ufak bir hata bile ölümle sonuçlanabilecek durumlara neden olabilir. Bu sebeple hasta ya da yaralının yanında bulunan kişi oldukça dikkatli olmalıdır.

Çevre güvenliğinden sonra neler yapılmalı?

Eğer hasta dışında sadece bir kişi varsa ve hasta olan kişide bilinç kaybı, solunum problemi, travma, suda boğulma, yabancı cisimle solunum yollarının tıkanması, ilaç veya alkol zehirlenmesi varsa, ilk yardım gönüllüsü yardım çağırmaya gitmeden önce bir dakika süreyle “Temel Yaşam Desteği” uygulamalıdır. Bu gibi durumlarda ilk yapılacak şey yaralının solunumunun ve kan dolaşımının kesintiye uğramasını engellemektir. 

İlk yardım uygulaması nasıl yapılır?

• Öncelikle sakin olun, telaşa kapılmayın
• Hastanın nefesini dinleyerek hissetmeye çalışın.
• Solunum yollarının devamlılığını sağlamak için ağız ve burunda yabancı bir cismin olup olmadığını kontrol edin. Eğer tıkayan bir nesne görürseniz, parmaklarınızı kollayarak bu cismi çıkartın. 
• Eğer kanama varsa, kanama olan bölgeye baskı uygulayın. 

Eğer kopan bir uzuv söz konusuysa, kopan parçanın bulunarak hastanın en fazla dört-altı saat içinde bu parça ile birlikte bir hastaneye ulaştırılması gerekir. Kopan uzvu temiz su ya da bez içerisinde tutup sonra steril bir torbaya koyun. Bu torbayı içi buz dolu ikinci bir torbanın içine yerleştirin. 

• Eğer omurilik yaralanmasından veya kırıklardan kuşkulanılıyorsa, hasta kesinlikle kıpırdatmamalı ve ilk yardım ekipleri gelene kadar beklenmelidir.
• Kaza geçiren kişinin kalbi durmuşsa, kanı bütün vücutta rahatça dolaşamıyorsa ve kan kaybına yol açacak önemli bir yara varsa yaşamsal tehlike söz konusudur. Bu nedenle, ilk yapacağınız şeylerden biri de yaralının kalbini dinleyerek atıp atmadığını denetlemek olmalıdır. Eğer kalp durmuşsa yeniden çalıştırabilmek için dıştan kalp masajı yapmak gerekir. Ama bu çok güç bir tekniktir ve yalnızca doktorlar ya da uzmanlaşmış kişiler uygulayabilir. 
• Trafik kazalarında, kolda kırık varsa, bir gazete ya da dergi oluk şekline getirilerek kol içine yerleştirilmeli; ardından bir bezle bağlanarak, yaralının omzuna asılmalıdır. Bacakta kırık varsa yaralı, olduğu pozisyonda tutulmalı; fakat bacağı her iki yandan desteklenmelidir. 
• Ev kazalarında, yanıklarda hiçbir şey sürmeyin, dokunmayın ve deriyi soymayın. Yalnızca 15 dakika soğuk su altında soğutun. Kesiklerde yaranın üzerine temiz bir bez örtüp avucunuzun içi ile en az 5 dakika basınç uygulayın. Yarayı antiseptik solüsyonla veya temiz su ile yıkayın. Yara temizliğinde veya kapatmasında pamuk kullanmayın. Yoğun bir kanama durumunda ise kesik olan yerine basınç uygulayarak sağlık kuruluşuna gidin. Elektrik çarpmasında önce elektriği sigortadan kesin. Kalın tahta veya gazete destesi üzerine basarak ve tahta sopa kullanarak çocuğu kenara çekin ve hemen ambulans çağırın. Kimyasal zehirlenmelerinde çocuğu kusturmaya çalışmayın. Zehirli maddeler çocukların boğazından geçerek çocuğa yeniden zarar verebilir. Aynı zamanda merdivenden, balkondan ve pencereden düşme, üzerine televizyon gibi büyük bir cismin düşmesi gibi durumlarda da öncelikle sakin kalın ve vakit kaybetmeden ambulans çağırarak destek alın.