Kadında gebeliğin oluşabilmesi için gerçekleşmesi gereken bir dizi işlem vardır: kadından ovulasyon ile yumurta hücresinin batın boşluğuna atılması, bunun sağlam tüpler tarafından yakalanıp tüplerde erkekten gelen spermle karşılaşarak döllenmesi ve döllenen yumurtanın da rahim iç tabakasında yuvalanması gerekiyor. Bu zincirde aksaklığın meydana gelmesi demek gebeliğin olmaması demektir ve işte o zaman kısırlıktan söz edilebilir.
Kısırlık sebepleri arasında en sık görülenler ise aşağıdakiler gibi sıralanabilir:

·  Yumurtlama Bozukluğu: Kadınlarda en sık görülen kısırlık sebebidir. Yumurtlama bozukluğu ise yumurtlamanın hiç olmaması, seyrek ya da düzensiz olmasıdır. Normalde yumurtalıklardaki olgunlaşmamış yumurtalardan biri büyüyüp çatlar ve böylece yumurtlama meydana gelir. Adetlerin seyrek olması ya da hiç olmaması çoğu kez yumurtlama bozukluğuna işarettir; ancak adet düzenli olduğunda da yumurtlama bozukluğuna rastlanabilir.

·  Rahim içi yapışıklıklar: Rahim ameliyatı, kürtaj veya verem sonrasında rahim içi yapışıklıklar meydana gelebilir. Rahim içindeki polipler de – iyi huylu, küçük, et beni gibi doku oluşumlarıdır – kısırlığa sebep olabilir. Küçük bir operasyonla tedavi edilebilirler.

·  Rahim ağzı faktörü: Rahim ağzı faktöründen şekil bozuklukları, enfeksiyon ve mukus kalitesinin iyi olmayışını çıkarabiliriz. Östrojen ve progesteron hormonlarının etkisiyle mukusun siklus sırasında miktarında ve niteliğinde değişiklikler olur. Eğer mukus uygun nitelikte değilse spermin kadın üreme yollarında ilerlemesine engel olabilir.

·  Tüplerin hasarlı ya da tıkalı olması: Kısırlık nedenlerinin %35’i tüplere ait bozukluklardan oluşmaktadır. Tüpler tamamen ya da kısmen tıkalıysa sperm ve yumurta kanallar içinde bir araya gelemez ve döllenme olmaz. Ülkemizde kadın üreme organları tüberkülozu (verem) da kısırlığa neden olmaktadır.

·  Bağışıklık sistemiyle ilgili nedenler: Spermleri öldüren ya da hareketsiz kılan antikorlar servikal salgıda ya da spermde bulunabilir. Servikal mukus, sperm ve çiftin her ikisinden alınan kan örnekleri, bu antikorları saptamak için incelenebilir.

·  Endometriyozis: Rahim içindeki dokunun rahim dışında gelişmesidir. Rahim içini döşeyen doku gibi endometriyozis de hormonlara duyarlıdır ve adet sırasında kanar. Kanamalar karnın içinde oluşup zamanla yapışıklıklara neden olurlar. Yumurtalıklarda yerleştiği zaman kist oluşumuna sebep olur. Halk arasında “çikolata kistleri” adı verilen bu kistler tıpta endometrioma oarak geçer ve kadınların % 35’inde başlı başına kısırlık nedenidir.

Yukarıdaki maddelerin dışında kadının yaşından – 35 yaş üzerindeki kadınlarda hamile kalma başarısı azalır, 40’tan sonra gebe kalma oranı % 10’un altına düşer – ve nedeni açıklanamayan kısırlıktan söz edilebilir. Psikolojik etkenler ve stres de hormonların üzerinde büyük rol oynuyor. Stres ortadan kalktığında doğal yollardan gebe kalınabilmektedir.