“Yapma-Etme” Demekle Olmaz!
Okul öncesi yıllarında çocuğunuzun davranışlarına yön verme, ona rehberlik etmekte oldukça zorlanabilirsiniz. Bu dönemde çocuklar bilerek yanlışa gitme, söz dinlememe gibi davranışlara sahip olabilir.
Her şeyden önce “Yapma, etme” şeklindeki uyarılarınızın etkisi oldukça zayıf olduğunu söyleyelim. Çünkü davranışları tecrübeler yönlendirir. Başkasının öğütlerinden ziyade kendi yaşayarak tecrübe ettikleri bir sonraki adımını belirler. Dolayısıyla çocukları sınırlı ölçüde tehlikeye açık bırakmalıyız ki tehlikeyi tanısın. “Böyle yaparsan, başına şunlar gelir” şeklindeki olumsuz konuşmalar ona güvenmediğiniz hissine neden olabilir.
Öncelikle anne-baba her daim gözlendiğinin ve örnek olduğunun bilincinde olmalıdır. Babası yemek seçen bir çocuğun yemeği reddetmesi olası bir sonuçtur.
İyi Davranışa Ödül Kötü Davranışa Cezadan Daha Etkili
Çocuklar cezaya karşı bir savunma mekanizması geliştirerek hatalarında ısrarlı olabilirler. Yani cezayı bir saldırı olarak algılıyorsa kendisi de karşı saldırı geliştirmeye başlayabilir. Cezalandırıldığı için intikam ihtiyacı duyabilir, bu da davranışlarına yansır.
Cezanın çok gerekli olduğu bir durumda, çocuğunuzun önem verdiği bir şeyi kullanmasına izin vermemek uygun bir yöntem olabilir. Yalnız şunu unutmayın, çocuğunuzu ne kadar tanıyorsanız, önem verdiği şeyleri de o ölçüde bilirsiniz.
Olumlu dil her zaman daha etkilidir. Onayladığınız, memnun olduğunuz her davranışını takdir edin ve onu teşvik edin.
Bu yaşlardaki çocuklarla iletişim sabır işidir, bu konuda size yardımcı olabilecek noktaları şöyle sıralayabiliriz:
· İyi örnek oluşturduğunuza dikkat edin.
· İyi davranışı ödüllendirin, hatalı davranışı değil. Mesela, bir oyuncak için ağladığında susturmak için oyuncağı satın almayın. Oyuncağı almanız için bağırıp ağlamadığı zaman takdir edip ödüllendirin.
· Olumlu dil kullanın. “Çantanı kapının girişine atma” yerine “Çantanı eve geldiğinde şu tarafa koy, böylece temiz kalır” diyebilirsiniz.
· Açıklama yapın. Mesela, bıçağı neden ters tutmamasını söylediğinizi anlatın.
· Tutarlı olun.
· “Hayır” demeden önce düşünüp emin olun.