Hamile olduğunuzu öğrendiniz ve bu haberle havalara uçtunuz. Yakınlarınızla birlikte dört gözle bekliyorsunuz minik bebeğinizi. Anneanneler, babaanneler onun için hırkalar, patikler örüyor, siz de sürekli bebek mağazalarında buluyorsunuz kendinizi. İçinizde büyüttüğünüz parçanızla tanışacağınız günü iple çekiyorsunuz. Dikkatli besleniyorsunuz, egzersiz yapıyorsunuz, karnınızda gelişen minik insan için kendinize daha fazla dikkat ediyorsunuz. Çünkü her şey mükemmel olmalı. Sık sık doktora kontrole gidiyorsunuz. İlk başlarda her şey iyi gidiyorken doktor, bebeğin zihinsel engelli olma olasılığını söylüyor ve yıkılıyorsunuz. Oysa her şey mükemmel olacaktı…
Belki de hayatınızdaki en önemli kararla karşı karşıyasınız. Durumu kabullenip bu çetin savaşa girecek misiniz? Yoksa bebeğinizin yaşam hakkını elinden mi alacaksınız? Kendinizi zihinsel engelli bir çocuğun annesi yerine koyun. Daha sonra da o çocuğun yerine… Sevgi, ilgi ve eğitimle bu çocukları hayata kazandırmak mümkün!
Özel Eğitim öğretmeni Ece Üçkardeşler ile buluştuk. Aynı zamanda Empati Özel Eğitim Merkezi’nin müdiresi olan Ece Hanım, zihinsel engeli olan çocukların eğitimi hakkında sorularımızı yanıtladı. Bu çocukların eğitimine ne zaman başlanması gerektiği, hangi okullarda eğitim alabildikleri ve devletin eğitim ücretinin ne kadarını karşıladığı gibi birçok sorumuzun cevabını röportajımızda bulabilirsiniz.
Zihinsel engelli, yani özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklar devlet okullarında eğitim alabiliyorlar mı?
Evet, devletin bu konuda bir kanunu var. Özel alt sınıflar olmak üzere özel eğitim ihtiyacı olan çocuklara yönelik alt yapı oluşturulmaya başlandı. Nedir bunlar? OÇEM’ler (Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi), özel alt sınıflar, özel eğitim uygulamalı iş okulları ve bizimki gibi özel eğitim kurumları var.
Ama her devlet okulunda bu olanaklar mevcut değil ve ihtiyaç var değil mi?
Evet ihtiyaç çok ama alt yapı ve sistem bunun için uygun değil ne yazık ki. Çoğu okulda olması gerekiyor aslında fakat devletin bu konuda yetersizliği söz konusu.
Peki civar okullarda böyle bir imkan yoksa, maddi durumu kötü olan bir ailenin, çocuğunu eğitme şansı olmuyor mu?
Oluyor. 5378 sayılı kanunla devlet bu çocukların eğitim ücretlerini üstlendi zaten. Mahallesindeki en yakın özel eğitim alt sınıfları, OÇEM’lere gidebiliyor, aynı zamanda bizim gibi özel eğitim kurumlarında bireysel ve grup eğitimi alabiliyor. Bunu devlet karşılıyor.
Özel eğitim kurumunuzda kimlere yönelik hizmet veriliyor?
Otizmli bireylere destek eğitimi veriyoruz, zihinsel yetersizliği olan çocuklara eğitim veriyoruz. Bir de son zamanlarda daha fazla ön plana çıkan, bu konuda gerek eğitimcilerin gerekse anne babaların farkına varmadığı öğrenme bozukluğu olan, öğrenme güçlüğü çeken çocuklarımıza eğitim vermekteyiz.
Peki, nasıl bir eğitim veriyorsunuz? Hangi aktiviteler yapılıyor?
İki türlü eğitim var: Rehabilitasyon merkezlerinde çocuk yine okuluna devam ediyor, okul saatleri dışında özel eğitim kurumlarında bireysel ve grup eğitimi alabiliyor.
Aynı zamanda okulda da sınıf ortamı içinde kaynaştırma öğrencisiyse devlet okullarında (tanısına göre) tam gün ya da yarım gün eğitim alabiliyor.
Okul öncesi eğitim de var mı?
Özel eğitimde erken tanı çok önemli. Hatta okul öncesi yaşlardan da önce, ebeveynlerin kendi çocuklarının yaşıtlarından farklılıklarını erken fark etmeleri, bu konuda gerekli psikiyatrik ya da eğitimsel destek vermek ve akademik başarısızlık olmaması açısından önemlidir. Çünkü çocuk okula başladığı zaman bazen geç kalınmış oluyor, çocuğun kaybı çok oluyor. Oysa ki okul öncesinde bu eğitimlere başladığı takdirde yaşıtlarına yaklaşması çok daha mümkün.
Kaç yaşında özel eğitime başlanmalıdır?
Çok erken yaşta başlanmalı. Bazı ebeveynler geç konuşma, geç yürüme gibi sorunlarda, özellikle erkek çocuklarında görülen durumlarda “Babası da geç konuşmuştu zaten” gibi cümlelerle bunları geçiştirmeye çalışıyor.
Özellikle öğrenme güçlüğü konusu ne yazık ki daha geç anlaşılabiliyor. Bunun nedeni çocuğun ancak okula başladığı zaman görsel ve işitsel algılardaki farklılıklardan dolayı okulda sıkıntıların baş göstermesi. Otizm, Down sendromu ve zihinsel yetersizlikler için bunlar söz konusu değil çünkü bunların belirtileri çok erken yaşlarda görülebilir.
Özel eğitim verilirken karşılaşılan sorunlar neler?
Anne ve babaların karşılaştığı sorunlar çok büyük. Tabii onların sorunları bizi de ilgilendiriyor. Okulların yetersiz olması, eğitim materyallerinin eksik olması, vs. Otizmli çocuklar konusunda anne babaların çok sıkıntısı var. Çünkü okullar az ve sıra fazla, çocuklar kontenjana göre okullara kayıt olabiliyor. Örneğin kurumumuzda 12-13 yaşında olup da hala sıra bekleyen, okula gidemeyen çocuk var. Bu büyük bir eksiklik. Anne ve babalar çok çaresizler. Zaman zaman çeşitli platformlar bu konuyu gündeme getiriyor ama devletin bu konuda çok daha duyarlı olması gerektiğini düşünüyorum.
Ece Hanım’ın özel eğitim merkezi İstanbul’un en güzel yerlerinden Vaniköy’de ve eğitim binası yeşillikler içinde. Zihinsel engelli çocuklar doğayı ve hayvanları çok severmiş. Bu yüzden bahçeye çiçek ekerken ve ağaçlar arasında oyun oynarken çok mutlular. Ayrıca eğitmenler de son derece çocuklarla ilgili ve sevecenler. Burada çocuklar ihtiyaçları olan özel eğitimi alıyorlar.
Son olarak biraz istatistiklerden bahsetmek gerekirse, Devlet İstatistik Enstitüsü’nün verdiği rakamlara göre ülkemizde yaklaşık 8,5 milyon engelli var. Ve bunların yaklaşık 330.000’i zihinsel engelli. En üzücü kısım, zihinsel engellilerin %54’ünün eğitilmiyor olması yani tedavileri için çaba sarf edilmemesi. Ailelerin bu konuda bilgilendirilmesi, bilinçlenmesi gerek. Çünkü en başta da söylediğim gibi: Sevgi, ilgi ve eğitimle bu çocukları hayata kazandırmak mümkün!
ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ VİDEOSU
Röportaj: Pınar KOÇER AYDIN