Marmara'da başlayan, Akdeniz ve Ege'de devam eden depremlerle deprem gerçeği ile birkez daha yüz yüze geldik. Son olarak Van'a yaşanan depremin ardından Kişisel Eylem Planı’nın (KEP) önemine bir kez daha ortaya çıkmıştı.

İster evde, işyerinde, okulda olun, ister yolda ya da aracınızın içinde bulunun, yaşadığınız ve bulunduğunuz ortamlarda deprem anında ne yapacağınızı, nereye saklanıp, nereye kaçacağınızı önceden düşündünüz mü? 

Depremden sonraki ilk saatleri ’altın saatler’ olarak tanımlayan Uzman Dr. Ülkümen Rodoplu, bu saatlerde yapılması gerekenlere, KEP’e ve ilk yardım uygulamalarına dikkat çekti. Uzman Dr. Rodoplu uyarı ve önerilerini şöyle sıraladı:

EVİNİZ VE ZEMİNİNİZ SAĞLAM DEĞİLSE...

"Eğer eviniz ve evinizin bulunduğu zemin sağlamsa, o zaman evde kalabilirsiniz ancak başınızı, yüzünüzü korumalısınız. Eviniz ve zemin sağlam değilse, binanın kuvvetli bir depremde yıkılma olasılığı varsa, ya binayı terk etmek ya da bina içinde çamaşır makinesi, çelik kasa, mutfak tezgahı gibi dayanıklı eşyaların önüne sığınmak sizi kurtarabilir. Herkesin kendi eylem planını hazırlaması ve bunu da belli aralıklarda uygulaması gereklidir. İlk yardımla ilgili olarak, deprem sonrasında iki temel konu çok daha fazla önem kazanmaktadır. 

Kanaması olan bir kişiye yapılacak olan ilk yardım, kanayan bölgeye temiz bir bez ile bastırmaktır. Böylece kan kaybına bağlı ölüm geciktirilebilir. Hastaneye yetiştirilene ya da sağlık görevlilerinin ilk müdahalesi yapılana kadar bu basit uygulama ile hayat kurtarabilirsiniz. Elimizin altında bulunan sert mukavvalar, güneşlikler, kapılar, dolap kapakları, ilk yardımda kullanılan malzemelerdendir. Kırık, çıkık, ezilme şüphesi olduğunda da, bu bölgenin sert mukavva veya güneşlik gibi sert bir madde ile hareketsiz hale getirilmesi gerekir. Böylece kırık kemik uçları sabitlenmiş olur ve kanama riski azalır."

***

Deprem başladığı sırada ne yapmalı? Hangi eşyaların yanına gitmeli, nerelere uzanmalı?

Deprem sırasında ezilmeyecek eşyaların yanına uzanmalı. Kasa, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın gibi yüksek ve dayanıklı eşyaların yanı güvenli alanlar. Evlerde mutfak tezgahlarının yanı en ideal korunma yerleri. Banyoda yüksek küvetlerin yanı da uygun olabilir. Kiriş, kolon, masa altlarından hiç kimseyi sağ çıkarmak mümkün olmadı.

İlk 15 saniyede fırlayın

Deprem sırasında binadan çıkmaya çalışmak doğru mu?

Depremin esas vurucu, binaları yıkıcı darbesi genellikle 20-25'inci saniyelerde olur. İlk 10-15 saniye yaşam kurtarabilecek bir süredir. Bu süre için çok saçma sapan öneriler yapılıyor. Çanta hazırla, su ayır, düdük vs. ile zaman harcamayın. Önemli olan o depremi atlatmak ve o anda doğru davranmak. Eğer birinci kattaysanız ve 10-15 saniyede çıkacağınıza eminseniz evden çıkabilirsiniz.

MERDİVEN OLMAZ

- Merdiven veya asansör kullanılmalı mı?

İkisi de boşluktadır ve kullanmak çok tehlikeli. Çelik yangın merdivenleri güvenli olabilir.

YASTIK KORUMAZ

- Hangi pozisyon alınmalı?

Güvenli olduğu tespit edilen eşyaların yanına, anne karnındaki pozisyonda, baş eller arasına alınmalı ve yan yatılmalı. Bu pozisyonda hem iç organlarınızı koruyabilirsiniz, hem de az da olsa görüş alanına sahip olabilirsiniz. Bu görüş sayesinde bir sütunun yıkılışını görebilir ve korunma, kaçınma yapabilirsiniz. Bir sütunun devrilmesi bile bir kaç saniye sürer. Onu görme algılama imkanı olabilir. Yere uzandığınızda ne kadar az alan kaplarsanız fiziksel zarar görme riskiniz o kadar azalır. Başa yastık koyarak beklemek yanlıştır. Bu gibi malzemeler koruyucu değildir.

DOLAP KORUR

- Okullarda çocuklar sıra altlarına mı girmeli?

Depreme dayanıklı binaların bulunduğu Japonya'da, özel kafes gibi düşünülmüş okul sıralarının altına girmek, başı korumak açısından güvenli olabilir. Ancak Türkiye koşullarında gerçekçi ve hayat kurtarıcı değil. Geniş yüzeye sahip, devrilme riski bulunmayan, örneğin kitaplarla dolu dolapların yanına anne karnındaki pozisyonda yine yan yatmak gerekir. Eğer bir dolap yok da, örneğin bir metre yükseliğinde bir sehpanın içi kitapla doldurulup çevresi sağlam bir halatla bağlanabilir. Bunlar mükemmel bir taşıyıcı olur. Bunun yanına uzanmak koruyucu olur.

DEPREM ÇANTASINDA BULUNMASI GEREKENLER

• kullandığınız ilaçların birkaç günlük yedeği, 
• kişisel temizlik malzemeleri,
• yedek pilleriyle transistörlü radyo,
• düdük,
• yedek pilleriyle ışık kaynağı,
• yedek ayakkabı,
• bir miktar para,
• çok amaçlı çakı,
• kalem,
• kağıt,
• önemli telefon numaralarının bulunduğu, iletişime geçilecek yakınların bilgilerini içeren, önemli evraklarınızın fotokopilerini (ruhsat, ehliyet, nüfus cüzdanı, tapu) içeren bir su geçirmez dosya,
• hava koşullarına göre yanınıza alacağınız yedek giysiler.

Deprem korkusunu nasıl yenmeli?

Depremle ilgili imajları gözünüzün önüne getirmemeye çalışın. Radyo ve televizyonlardaki deprem haberlerini mümkün olduğunca az izleyin. Deprem sonrası yaşadığımız uykusuzluk, huzursuzluk, sıkıntı, tedirginliğin çok normal olduğunu ve milyonlarca insanla paylaştığınızı düşünün. Kaçınma davranışlarınızı belirleyin ve aşamalı üstüne gidin. Eve girmekten korkuyorsanız, önce 10 dakika kalın sonra da süreyi kademeli artırın. Gerekirse profesyonel yardım talep edin.