Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) korunmasız vajinal, anal veya oral seks ile bulaşabiliyor. CYBH'a neden olan mikroorganizmalar kan, semen ya da vajinal sıvılarla taşınabilir. Sağlıklı görünen (herhangi bir şikayeti olmayan) bireyler bu tür hastalıkları taşıyabilir ve diğer bireylere bulaştırılabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların çoğunda erken dönemde semptom gözlenmediğinden hastalık fark edilememektedir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar:
- HIV (Human immunodeficiency virus) (AIDS)
- Hepatit B (HBV), (Siroz ve karaciğer kanserinin önde gelen nedenlerinden biri)
- Hepatit C (HCV)
- HPV (Human papillomavirus), (Rahim ağzı kanserinden sorumlu)
- Klamidya (Chlamydia trachomatis), (Kadınların %75'inde, erkeklerin ise %50'sinde belirtisiz ilerlemekte ve teşhis edilmediğinde infertiliteye -kısırlığa-neden olabilmekte)
- Gonore (bel soğukluğu), (Neisseria gonorrhea)
- Herpes simpleks (Herpes simplex virus tip-1 veya 2), (Genital uçuk)
- Mikoplazma genitalyum (Mycoplasma genitalium), (Kadınlarda; bakteriyel vaginoz ve servisit gibi hastalıklarda saptanabilmektedir.)
- Sifiliz (Frengi) (Treponema pallidum)
- Ureaplazma urealitikum (Ureaplasma urealyticum)
Alınacak önlemler:
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan (CYBH) korunmanın en kesin yolu olarak; şüpheli ilişkiden kaçınılması ve uzun dönemli, tek eşli cinsel ilişkilerin tercih edilmesi önerilmektedir. Erkeklerde ve kadınlarda kondom kullanımı, bakterinin bulaşma riskini düşürmektedir. Kadınlarda beklenmeyen ağrı, koku, idrar atımı esnasında yanma veya menstrüel döngüler (adet) arasında kanama gibi genital semptomlar gözlendiğinde, uzman bir hekime danışılması ve cinsel ilişkinin bırakılması önerilmektedir.
Tarama Testleri:
Aşağıda sıralanan maddeler ABD Center for Disease Prevention (CDC) kuruluşunun tavsiyeleridir.
- Tüm bireyler:
13-65 yaşları arasındaki tüm bireylere, belirtiler gözlenmese de rutin HIV tarama testi yaptırmaları tavsiye edilmektedir.
- Hamile Kadınlar:
Prenatal (doğum öncesi) dönemde öncelikle HIV, hepatit B, klamidya, gonore, genital herpes ve sifiliz taramaları önerilmektedir.
- Cinsel açıdan aktif genç bayanlar:
Özelikle 25 yaş ve altındaki kadınlar ile 25 yaşından büyük risk taşıyan kadınların; klamidya testlerini senede bir defa tekrarlamaları tavsiye edilmektedir.
- Cinsel yaşamın başlangıcından 3 yıl sonra:
HPV neden olduğu servikal anormalliklerin (inflamasyon, kanser öncesi değişiklikler gibi) saptanması için 3 yılda bir HPV DNA testi ve Pap smear testi önerilmektedir. (American Cancer Society, 2004)
- Homoseksüel ilişkiye giren erkekler:
Bu tip ilişkilerde CYBH'ın bulaşma riski arttığından senede bir HIV, genital herpes, gonore, klamidya ve sifiliz testlerinin yaptırılması önerilmektedir.
- HIV taşıyan bireyler:
HIV taşıyan bireylerin diğer CYBH'ı taşıma riski oldukça arttığından diğer hastalıklar için tarama testlerinin yapılması tavsiye edilmektedir.
Aşılar:
11-26 yaşındaki tüm bayanlara HPV (human papillomavirus) aşısı ve yeni doğanlara hepatit B aşısı tavsiye edilmektedir.