Sık tekrarlayan sistit, bir başka deyişle idrar yolu enfeksiyonları böbrek rahatsızlıklarına yol açıyor. Bunun önüne geçmek içinse bol bol su içmek ve hijyene dikkat etmek gerekiyor!
Böbrekler vücudun en önemli organları arasında yer alıyor. Görevleri ise kandan atık ürünlerini süzerek temizlemek ve fazla sıvıyı idrar olarak vücuttan dışarı atmak. Böbreklerde görülen iltihabi hastalıklara ise ‘nefrit’ adı veriliyor. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve International Hospital Organ Nakli Merkezi Nefroloji Sorumlusu Doç. Dr. Ülkem Yakupoğlu, böbrek ihtihapları içinde ‘mikrobik nefrit’ olarak bilinen Piyelonefritin, özellikle kadınlarda mesane bölgesinde görülen ve sık tekrarlayan (sistit) idrar yolu enfeksiyonları nedeniyle ortaya çıktığının altını önemle çiziyor. Kadınları idrar yolu enfeksiyonlarına karşı, hijyene dikkat etmeleri, bol su içmeleri konusunda uyarıyor. Doç. Dr. Ülkem Yakupoğlu, böbrek iltihaplarının nedenleri ve tedavisi hakkında merak edilen soruları şöyle yanıtlıyor:
Böbreklerin görevi ve yapısı nedir?
Böbrekler vücudun en önemli organlarından ikisidir. Kandan atık ürünlerin süzülüp temizlenmesinden ve sıvı fazlasının idrar şeklinde atılmasından sorumlu oluyor. Böbrekler, aynı zamanda kan basıncının düzenlenmesinde, yeni kırmızı kan hücrelerinin yapılmasında ve kemiklerin sağlığında önemli bir görev üstleniyor.
Kaç çeşit böbrek iltihabı var?
Böbrek iltihabi olarak bilinen nefritin görülme nedenleri ikiye ayrılıyor:
1. Mikrobik olmayan nefritler: Böbreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları da ikiye ayrılıyor.
- Glomerülonefrit
- Tübüler nefrit (Tübülointerstisiyel nefrit)
2. Mikrobik nefritler (piyelonefrit): Piyelonefritin diğer bir ismi de üst idrar yolu enfeksiyonudur.
Ülkemizde kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri nelerdir?
Türkiye'de kronik böbrek yetmezliğinin en önemli nedenlerinden biri “Glomerülonefrit” tir. Bu iltihabın, belirti ve bulguları hastalığın tipine göre değişiyor. Bu nedenle hastanın muayene edilmesi, kanda üre ve kreatinin bakılması ve basit idrar incelemesi yapılması gerekiyor. Bu hastalığın başlıca belirtilerini ise şunlar oluşturuyor:
- El, ayak ve göz kapaklarında şişme.
- İdrar renginde koyulaşma (idrar çay rengini alabilir).
- Köpüklü idrar yapma ve yüksek tansiyon.
- İdrar incelemesinde kanama ve protein kaybı.
- Glomerülonefrite yol açan neden genellikle saptanamıyor. Bu nedenle tipini anlamak için böbrekten mikroskopik inceleme için parça alınması gerekiyor. Bu işlem günümüzde ultrason eşliğinde rahatlıkla yapılabiliyor. Birçok hastanın böbrek biyopsisi denince aklına kanser geliyor. Ancak böbrek biyopsisinin amacı kanser aramak değil, bu hastalığın tipini anlamak.
Glomerülonefritler ne tür sorunlara yol açıyor?
Hastanın hiçbir şikayeti olmayabileceği gibi ileri böbrek yetmezliği de olabiliyor.
1. İdrar incelemesinde anormallikler: Hastada hiçbir belirti ve bulgu olmuyor. Başka bir nedenle doktora giden hastaya yapılan idrar incelemesinde kanama veya protein kaybı saptanıyor.
2. Nefrotik sendrom: İdrarla günde 3 - 3.5 gramdan fazla protein kaybı oluyor. Hastanın el, ayak, yüz ve diğer bölgelerinde üzerine basınca iz bırakan şişlikler görülüyor. Ayrıca kanda albümin seviyesi düşüyor, kolesterol düzeyi artıyor.
3. Ani başlayan glomerülonefrit: Bu hastalarda ön plandaki sorunlar idrarda kanama, yüksek tansiyon ve vücutta sıvı birikmesi oluyor. Çocuklarda streptokok infeksiyonlarını takiben gelişen nefritlerin çoğu bu gruba giriyor.
4. Kronik glomerülonefrit: Bu hastalarda idrarla kanama, protein kaybı, yüksek tansiyon ve şişlik ortaya çıkıyor. Hastalık uzun süreli oluyor.
5. Hızlı ilerleyen nefrit: Kısa sürede böbrek yetmezliği gelişiyor ve hasta diyaliz tedavisine ihtiyaç duyuyor.
Tedavisi nasıl yapılıyor?
Böbrek biyopsisinin sonucu ve hastada mevcut olan sorunlara göre tedavi planlanıyor. Sadece çocuklarda, eğer nefrotik sendrom varsa önce tedavi verilip, daha sonra gerekirse böbrek biyopsisi yapılabiliyor. Tedavinin kesinlikle uzman hekim, tercihen nefroloji uzmanı denetiminde olması gerekiyor. Tedavide başarısızlık kalıcı böbrek yetmezliğine yol açabiliyor ve hasta sürekli diyaliz tedavisine veya böbrek nakline ihtiyaç duyabiliyor.
Tübüler nefrit nasıl oluşuyor?
Tübüler nefrit, genellikle ağrı kesici ve antibiyotiklerin bilinçsiz kullanımı sonucunda gelişiyor, idrar yeterince konsantre edilemediği için vücudun zehir yükü tam atılamıyor. İdrarda protein kaçağı çok şiddetli olmuyor. Sıklıkla kronik böbrek yetmezliğine ilerliyor. Tanıda böbrek biyopsisi yardımcı oluyor. Tedavide ise hastalığın süresi önem taşıyor. Başlangıç aşamasında ise tedavi edilebiliyor, ancak ileri aşamalarda diyaliz tedavisi veya böbrek nakli gündeme gelebiliyor.
Üst idrar yolu enfeksiyonunun nedeni nedir?
Piyelonefrit (üst idrar yolu enfeksiyonu), mikroplarla oluşuyor. Genellikle alt idrar yollarındaki enfeksiyonların, özellikle kadınlarda sık tekrarlayan mesane iltihaplarında enfeksiyonun yukarı doğru yayılmasıyla gelişiyor. Ayrıca kum döken ve taş düşüren kişilerin böbreklerinde de piyelonefrit kolaylıkla ortaya çıkabiliyor. Tanıda yüksek ateş ve ağrılı idrar yol gösterici oluyor. Tedavide mutlaka hastanın hastaneye yatırılması ve damardan uygun antibiyotik verilmesi gerekiyor.