Ergenlikten sonra uzama şansı sona erdiği için kısa boylu çocukları olan ailelerin doktora başvurmakta gecikmemesi gerekiyor.
Erkekler için sakal traşına başlama, kızlar için adet göreme alarm durumu. Çünkü bu dönemden sonra boy uzaması sadece birkaç santimle sınırlı kalıyor.
Çocukta ne zaman boy kısalığından söz edilebilir?
Bir çocuk doğumu izleyerek ilk yıl içinde ortalama 25 santim uzar. 1-2 yaş arası uzama hızı 12-13 santimetreye iner. 3-4 yaşındaki çocukta ise uzama 7-8 santimetreye kadar düşer. Çocuklar 5-6 yaşından ergenlik dönemine kadar yılda ortalama 5 santim uzar, bu değerlerden daha yavaş uzayan çocuklarda büyüme sorunu olasılığı vardır. 5 santimetre kritik bir rakamdır. 6 yaşından sonra 5 santimetrenin altına düşmemesi gerekiyor. Eğer çocuk 5 santimden az uzuyorsa o zaman bir problem var mı diye araştırınız. Doktora geç başvurulması tedavi şansını azaltır. Az uzayan çocuk kadar, yaşıtlarından hızlı büyüyen bir çocukta da özellikle aile uzun boylu değilse bir büyüme problemi olabilir. "Sınıfın uzunu o, bize çekmemiş" denilen çocuk gelişimini tamamladıktan sonra yaşıtlarının en kısaları arasında kalabiliyor.
Bunun nedeni çocukta ergenlik belirtilerinin erken başlaması, bu nedenle kemik yaşının hızla ilerlemesi ve büyüme kıkırdaklarının erken kapanmasıdır. Bir çocuğun boyu ergenlik belirtilerinin varlığı ve varsa hangi evrede olduğu bilinmeden doğru değerlendirilemez. Ergenlikten önce yaşıtlarından uzun olan çocukların bir kısmı bu nednele ergin olunca kısa boylu kalma riski taşıyor.
Aileler çocuğun boyunun normal olup olmadığını nasıl belirleyebilir?
Boy kısalığı, çocuğun boyunun, yaşına ve cinsiyetine göre verilen normal değer aralığnın daha altında olması şeklinde açıklanabilir. Boy kısalığı olup olmadığını anlamak için boyun doğru biçimde ölçüldükten sonra ilkemizdeki boy tandartlarıyla karşılaştırılması yeterlidir. Bunun için ortalama, en yüksek ve en düşük boy sevilerini içeren persentil boy eğrelerinden yararlanılır. Eğer çocuğun boy ubu eğrilerde en alt çizginin altında kalırsa bu durum boy kısalığı olarak tanımlanır. Ancak bazen çocuğun boyunu değerlendirmede büyüme eğrileri tek başına yeterli olmaz. Çocuğun boyu, büyüme eğrilerine göre normal ama anne ve babasına göre kasıysa bu durumda da bir büyüme sorunu olabilir.
Çocuğun boyunun yaşıtlarına göre uzun olması neden alarm durumu?
Kız çocukları sınıf arkadaşları içinde belirgin derecede uzun boylu olabiliyor. Maalesef bu durum aileler tarafından, "Çocuk ileride çok uzun boylu olacak" diye yorumlanıyor. Oysa bu çocukların önemli bir kısmında ergenlik belirtileri normalden erken başlamıştır. Çocuk daha 8-9 yaşındayken kemik yaşı olarak 12 yaşına ulaşmıştır. Sonuçta kemikleri hızla kapandığı ve ergenliğini tamamladığı için malesef bu çocukların boy uzaması durur ve kısa boylu olarak kalırlar. Yani uzun boylu çocuklarda kemik yaşının ileride gitmesi, o çocuğun kısa boylu kalma riski taşıdığını gösterir.
Aileler nelere dikkat etmeli?
- İdeal bir takip için en az iki ölçüm yapıp, bir yıllık büyüme hızına bakın.
- Yaşıtlarına göre karşılaştırma yapın.
- Kıyafetlerinin ve ayakkabılarının küçülüp küçülmediğini izleyin.
- Evde, duvarda oluşturulan basit bir boy çizelgesi ile büyümeyi takip edin.
- Büyümeyle ilgili herhangi bir şüphe oluması halinde mutlaka doktora başvurun
Çocuğu yaşıtlarından uzun olanlar ne zaman doktora başvurmalı?
Eğer yavaş yavaş büyüyen bir çocuk ergenlik yaşından önce birden bire büyümede hızlanma gösteriyorsa aile uyanık olmalı. Diyelim, 6 yaşındaki kız çocuğu 8 yaşında gösteriyorsa, anne baba büyümenin durduk yere niye hızlandığını sorgulamalı. İkinci önemli nokta ise, boy uzaması dışında kız çocuklarda genital bölgede ve koltuk altlarında tüylenme, erkeklerde testislerin büyümeye başlaması gibi ergenlik belirtileri varsa o zaman büyümedik hızlanma aile için uyarıcı olmalıdır.
Kaç yaşında bu belirtiler ortaya çıkarsa bir tehlikeden söz edilebilir?
Verilere göre kız çocuklarında normal ergenlik başama yaşı ortalama 10 yaş, erkek çocuklarında ise 11.5 yaştır. Eğer ergenlik daha erken bir dönemde başlamışsa bu durumda dikkatli olmak gerekiyor.