Türkiye'de sayıları 1 milyonu bulan yabancı bakıcılar, 1 Şubat 2012'den itibaren sınırdışı edilme tehlikesi ile karşı karşıya. Çalışan anne ve babaları yakından ilgilendiren, "Yabancı Bakıcı" meselesi, önümüzdeki günlerde daha çok tartışılacağa benziyor.
Eski düzenlemeye göre oturma ve çalışma izni olmayan yabancı uyruklu bakıcılar, her üç ayda bir ülkelerine gidip, bir gün kalarak tekrar Türkiye'ye dönebiliyordu. 1 Şubat 2012'den itibaren yürürlüğe girecek olan yasa ile yabancı uyruklu bakıcılar sadece bir gün değil tam olarak 90 gün boyunca ülkelerinde kalmak zorunda bırakılıyor.
5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkametleri ve Seyahatleri hakkındaki kanun 1 Şubat 2012'de yürürlüğe girecek. Peki nedir bu kanun? Neden bu kadar önemli? Aileleri neden bu kadar ilgilendiriyor?
Merak ettik ve sizin için tüm soruları Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Tezel'e sorduk.
Yabancılarla önümüzdeki günlerde uygulanacak olan yasa ile mevcut yasayı değerlendirebilir misiniz?
Şu anki düzenleme şu. Türkiye’ye gelen bir yabancıya 3 aylık bir vize veriliyor. Türkiye’de kalmaya devam etmek istiyorsa. Şu anda yürürlükte olan yasaya göre, yabancılar ülkesine gidip bir gün kaldıktan sonra tekrar Türkiye’ye dönebiliyordu ve tekrar üç ay kalabiliyordu. 1 Şubat’tan itibaren Türkiye’ye gelen bir yabancı, üç ay ülkemizde kaldıktan sonra, ülkesine gidecek üç ay yurtdışında kalmadan Türkiye'ye giriş yapamayacak.
Bu değişiklikle özellikle Türkiye’de var olduğu söylenen ve sayılarının da 1 milyon olduğu tahmin edilen, özellikle de ev hizmetlerinde, yaşlı ve çocuk bakım hizmetlerinde çalışan kadın ve erkek yabancıların kayıt altına alınması ile onları çalıştıranların da SGK’ya prim ödemesi amaçlanıyor.
Kaçak işçi çalışması ve çalıştırılmasını engellemek mi amaçlanıyor?
Esas amaç, bu işlerde Türkler çalıştırılsın değil. Madem yabancılar çalışıyor, çalışan bu yabancılardan SGK’ya her ay 450 TL bir prim alalım diye düşünülmüş bir düzenleme. Amaç, SGK’nın gelirlerini arttırmak.
Bu yasa çıksın ve bu işleri Türkler yapsın diyenler de var.
Zaten bu işler Türklerin yapmaya yanaşmadığı işler. Ev işlerine gelince, ev hizmetlerinde genelde yaşlı ve çocuk bakım hizmetleri yer alıyor. Türkler genelde sabah 8 akşam 5 düzeninde çalışmak istiyor. Doğal olarak, yaşlı bakım hizmetlerinde 24 saat bakım gerektiği için aileler bu işlerde yabancıları kullanıyor.
Bakıcımı bırakmam diyenler var?
Bu yasadan sonra Türkiye’de 1 milyon değil 2 milyon yabancı kaçak işçi çalışır. 90 gün biri gelir, 90 gün biri gider ve sayı 2 milyona çıkabilir. SGK’nın ve Çalışma Bakanlığı’nın esas amacı bu çalışanlardan prim almak. Primi ver, çalıştır diyor. Bu noktada bakanlığın yaptığı doğru aslında. Şöyle ki, gelin bize başvurun, ev hizmetlerinde çalışan kadınlara çalışma izni verelim, 10 gün içinde bu başvuruları sonlandıralım, 10 sonra çalışmaya başlasın, siz de bize her ay 450 TL prim ödeyin sorun ortadan kalksın diyor bakanlık. Ama mevcutlar için şöyle bir sorun var: Şu anda bu işte çalışan ve vize süresini çoktan geçirmiş insanlar var. 3 aylık vize süresini geçirmiş ve bakıcılık yapan kişiler var.
Bunlar kayıt altına girmek isteleseler
Maalesef kayıt altına alınamayacaklar. Çünkü bu insanların, Çalışma Bakanlığına ve İçişleri Bakanlığına başvurmak zorunda kalacaklar. Bunun için yurt dışına çıkıp, geri gelmek zorundalar. Yani Türkiye’de vize süresini geçirmiş insanlar, yurt dışına çıktığında Türkiye’de vize süresini geçirdiği kadar ülkesinde kalmak zorunda. Yani 5 yıl Türkiye’de vizesiz çalışmışsa kişi, Türkiye’den çıktığında 5 yıl kendi ülkesinde kalmadan Türkiye’ye alınmıyor.
Peki bu yasanın avantajları ve dezavantaları karşılaştırıldığında nasıl bir sonuç çıkıyor ortaya.
Bunu masanın iki tarafına bakarak yorumlamak lazım. Bu değerlendirmenin bir devlet tarafı, bir de aileler tarafı. Çünkü devlet, bu kişilerden para almak, SGK’nın gelirini arttırarak, kasasasını doldurmak istiyor. Her bir çalışan yabancı için 450 TL SGK’ya prim geliri elde etmek istiyor. Aileler ise her ay SGK’ya prim ödemekle karşı karşıya kalacak ve giderleri artacak.
Bu yasa yürürlüğe girdi ve kaçak işçiler çalışmaya devam ediyor? Bu işçilerin yakalanması durumunda ne gibi yaptırımlar olacak?
Yabancı kaçak işçi çalıştırma ile ilgili cezalar var. İçişleri Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın bu konuda ayrı ayrı cezaları yani yaptırımları var. Ayrıca yakalanan yabancının sınır dışı edilmesi durumu var. Sınır dışı edilme ile ilgili tüm masraflar, onu çalıştıran kişiden tahsil ediliyor. Bu rakam toplamda 12-13 bin lirayı buluyor. Vur derken öldürüyoruz.