Çocuğunuz sürekli öksürüyor, zaman zaman nefes almakta zorlanıyorsa belki de bir alt solunum yolu enfeksiyonu geçiriyor olabilir. Ama belki bunlar, geçirmekte olduğu hafif şiddette astımın işaretleridir.

Reaktif hava yolu hastalığı, çeşitli uyaranlar sonucunda gelişen, süregelen ösürük, hışıltı ve nefes darlığı bulgularını açıklamak için sık kullanılan bir klinik adlandırmadır. Bu bulgular bazen, özellikle erken çocukluk çağında yineleyen bir karakter gösterebilir. Bu durum, tekrarlayan doktor başvurularına, sürekli tedavi önerilerine ve ebeveynlerde endişeye yol açabilir.

Bu bulgulara neden olan altta yatan sebeplerin tespit edilip, ayrıcı tanıya gidilmesi oldukça önemlidir. Reaktif hava yolu tanımaması, özellikle çeşitli uyaranlar sonrası, havayollarında meydana gelen enflamatuar adı verilen yangısal süreci tarif eder. Bu tanımlama, zaman zaman çocukluk çağı astımının kesin tanı öncesi dönemdeki klinik tabloyu ifade etmek için de kullanılmaktadır.

Çocukluk çağındaki astım, sık görülen kronik hastalıklardan biridir. Astım akciğerlerin bir hastalığı olup, şiddetine göre hafif, orta ve ağır derece olarak sınıflandırılmaktadır.

• Astım tanısı koyabilmek için;
• Tekrarlayıcı öksürük
• Hışıltı ve nefes darlığı atakarının varlığı
• Havayolu aşırı duyarlılığının gösterilmesi
• Solunum fonksiyon tetlerinde, sonucun bu duruma işaret etmesi ile benzer klinik tablolara neden olan diğer nedenlerin dışlanmış olması gerekiyor.

Ancak erken çocukluk döneminde, kesin astım tanısını koymak, her zaman kolay olmamaktadır. Özellikle süt çocukluğu döneminde astım tanısının konulması için, yeterince uzun geçmiş bir medikal hikayenin bulunmaması, ayrıca bu yaş grubundna solunum fonksiyon testlerinin istenilen düzeylerde uygulanmaması tanı konulmasını güçleştirmektedir.

Her hışıltı astım değildir!

Unutulmamalıdır ki, çocukluk çağında gözlemlenen her hışıltı da astım değildir. Hışıltı her ne kadar atım için karakteristik olsa da, özellikle erken çocukluk döneminde alt solunum yolları enfekyionları sırasında ve sonrasında da aptanabilmektedir. Yine tanı sürecinde benzer bulgalara neden olabilen solunum yolu enfeksiyonları, yabancı cisim yutma, azı genetik hastalıklar ve gastroözofageal reflü gibi nedenler  de reaktif hava yolu tanımlamasında tariflenen öksürük, hışıltı ve nefes darlığı klinik bulgularından bir ya da birkaçına neden olabilmektedir. Çocukluk çağında, ileriye dönek olarak yapılaan izlemlerde, özellikle üç yaş altı çocukların bir grubunda görülen hışıltının gecici olduğu, ilerleyen yaşlarda kaybolduğu ve bu çocuklarda astım tanısının ileriki yaşlarda da konulmadığı gözönünde bulundurulmalıdır.

• Öksürük, hışıltı ve nefes darlığı ataklarını tetikleyen faktörler neler?
• Duyarlı bireylerde alerjen maruziyeti (ev tozu akarları, küf mantarları, polenler vs)
• Solunum yolu enfeksiyonları
• Sigara dumanı
• Hava kirliliği ve irritan gazlar
• Soğuk hava ve meteorolojik değişiklikler
• Yoğun fiziksel aktivite
• Stres
• Gastrozofageal reflü gibi uyaranlar

Alerjenlerin yanı sıra, solunum yolu enfeksiyonları, irritan gazlar ve sugara dumanı da havayollarına ilişkin şikayetleri tetikleyebilmektedir. Bu uyaranlara karşılaşma sonrası havalyollarına enflamutuar hücreler gö etmekte e enflamatuar bir sürece neden olmaktadır. bununla eraber, bronşları çevreleyen düz kaslar kasılmakta ve akciğerlere hava giriş çıkışı azalabilmektedir. Ayrıca mukozal yüzeylerde ödem oluşmakta ve bu yüzeylerden normale göre artmış mukus salgısı üretimi olmaktadır. Bu da öksürük, hışıltı ve hatat nefes darlığına neden olmaktadır.

Bu aşamada zaman zaman destek tedavilerinin yanı sıra, bronş gevşetici ve şikayetlerin giderilmesine yönelik uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle de bu atakları tetikleyen etkenlerin tespiti, yani altta yatan ana nedenin ayrıcı tanısının yapılması, onlara karşı gerekli önlemlerin alınması ve tedavinin planlanması atak gelişimini önlemeye olanak sağlayacaktır.

Çocuk Alerjisi Uzmanı Doç. Dr. Cevdet Özdemir