Türkiye dahil dünyada 80 ülkede 289 ofisi ile faaliyet gösteren BBDO reklam ajansı, 2012 yılı boyunca Türk kültürünü ve kültürün belirlediği davranışları incelediği araştırma dizisinin “Gençlik” başlıklı araştırmasının sonuçları açıklandı. BBDO, Virtua Araştırma ve MediaCat dergisinin işbirliğiyle sürdürülen araştırma kapsamında antropologların 1000’in üzerinde çalışanın katılımıyla gerçekleştirilen araştırmanın verileri, Y jenerasyonunu kendinden önceki kuşaklarla kıyaslamak ve daha derinden anlamak için yeniden değerlendirildi.
Araştırmada, 1980’ler ile 1990’larda dünyaya gelen ve iş dünyasının kodlarıyla uyuşmazlıklar sergileyen Y kuşağı incelendi. Literatür taramasında yerli ve yabancı pek çok blog, gazete ve dergi yazısının yanı sıra bu konuyu irdeleyen araştırma verileri de araştırmaya dahil edildi. Ardından, antropologla yapılan ve 1.000’in üzerinde çalışanın katılımıyla gerçekleştirilen araştırmamızın verileri, Y jenerasyonunu kendinden önceki kuşaklarla kıyaslamak ve daha derinden anlamak için yeniden değerlendirildi.
Araştırmaya göre Y Kuşağı ve Hippiler arasında çok önemli benzerlikler tespit edildi. Bu 6 önemli benzerliği şöyle sıralayabiliriz; 1) Her iki jenerasyon da kent kökenli ve iyi eğitimli. 2- Hem Hippilere hem de Y Kuşağına göre ‘Hayat bir yolculuk ve önemli olan istikamet değil menzil.’ 3) Her ikisi de yönetilmek değil yol gösterilmek istiyor ama kendi bildiğini okumaya eğilimli. Hata yapmaktan korkmuyor, hayatta her şey bir deneyim. 4) Güçlü bir üst-anlatıdan yoksunlar. Yani din veya ideolojilerin sağladığına benzer net bir yol haritası ya da ulaşılacak/ulaşılması arzulanan nihai bir amaçları yok. 5) Katı hiyerarşiye ve otoriteye karşı tepkili. Tepkisini yüksek sesle dile getirmekten çekinmiyorlar. 6) Büyük organizasyonlu müzik etkinlikleri ve sosyal aktiviteler gibi eğlenceyle iç içe geçmiş aşırılıklar içeren pratiklerle öz imajını oluşturuyorlar.
Neden Jenerasyonlar Bu Kadar Önemli…
Belirli bir dönemde doğan bireylerin dünya görüşleri, içinde yaşadıkları sosyo-ekonomik düzen ve dönemi etkisi altına alan ideolojiler tarafından şekilleniyor. Bu sayede, belirli düşünce ve davranış kalıpları yakın tarihlerde doğan bireyler arasında yaygınlaşır. İş dünyasının en genç temsilcilerini oluşturan Y kuşağının tanımı ve kapsamı ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte, Türkiye’de genellikle 1980-1990 arası doğan bireyleri kapsar ve yönetim gurularının tanımıyla yönetimi en zor, çalışan grubunu oluşturuyor.
Genç nüfusu Türkiye’ye kıyasla bir hayli az olan ülkeler bile Y jenerasyonuyla ilgili pek çok araştırma yaparken, 2025’te iş gücünün %75’ini şekillendirecek olan bu kuşağa ilgi, nüfusunun yarısı 30 yaşın altında olan Türkiye’de halen çok sınırlı. Oysa ki, “çalışan markası” üretmek isteyen her yöneticinin hem tüketici olarak görüş ve trendleri üreten ve yayan, hem de şirketlerimizi ileride emanet edeceğimiz müstakbel liderlerin oluşturduğu bu kuşağı anlaması ve bu kuşağa özel iletişim faaliyetleri geliştirmesi gerekmektedir.
Y jenerasyonu...
Bu dönemde doğanlara Y jenerasyonu denmesinin iki nedeni var. Birincisi kendilerinden önceki kuşağın (1965 ile 1980 arasında doğanlar) X jenerasyonu olarak adlandırılması. İkincisiyse, sorgulayıcı bir kuşak olduğu için, İngilizce’de “neden” anlamına gelen “why” kelimesinin y harfiyle sesteş olması. Sorgulayıcı tavırları Y jenerasyonunu, iş hayatının her alanını irdelemeye, iş tanımlarının getirdiği yükümlülükleri eleştirmeye ve genel olarak önemli oranda iş tatminsizliğine yönlendirmekte.
Kim bunlar?
1980-90 yıllarında ilk ve çoğu zaman da tek çocuğa sahip olan ve neo-liberal politikalar ve Türkiye’ye giren çokuluslu şirketlerin cömert maaş politikaları sayesinde zenginleşen ebeveynler, Y jenerasyonuna istedikleri her işi yapabilecekleri yönünde özgüven pompaladı. Hiçbir maddi yükümlülükten kaçınmayan ailelerin desteğiyle iyi üniversitelerin sevdiği bölümlerinde okuyan Y jenerasyonu, mezuniyetin ardından aile evlerine döndü ve mutlu olacağı bir işte çalışma kararıyla acele etmeden, sıklıkla geçici, part-time işler ve sürekli değişen alanlarda stajlarla iş hayatına atıldı. Süre giden bir ergenlik olarak tasvir edilen bu çalışma temposu yüzünden hiç büyümeyen Peter Pan’a sıklıkla benzetilen Y jenerasyonu, sadece kariyerlerini değil evlilik kararını da erteleyerek kendinden önceki jenerasyonları şaşkınlığa düşürmeye devam etti. Bu çerçevede iş dünyasından talepleri bir üniversite öğrencisininkine benzemekte ve sıklıkla, çalıştığı kurumdan kendisini geliştirmek üzere eğitimler verilmesini, iş temposunun azaltılarak kendisine daha fazla zaman ayırmasının garanti altına alınmasını istemekte:
Y jenerasyon mu? Modern hippiler mi?
Sıklıkla “darbe çocukları”, “apolitik kuşak” olarak da adlandırılan Y jenerasyonu, 1970’li yılların Amerikan hippilerini andıran pek çok özelliğe sahip.
Tıpkı Amerikan hippi jenerasyonu gibi ailelerin sağladığı öz-sermayeyle var olmakta ama sosyalleşme partneri olarak akrabaları veya yakın çevresi yerine kendisiyle benzer özellikler gösteren yaşıtlarına yönelmekte:
Teknolojik gelişmelerin tavana vurduğu bir dönemde var olan Y jenerasyonu, buluşmak için fiziksel alanlara mahkûm olan hippilerin aksine bu ihtiyacını, Facebook, Twitter ve bloglar vasıtasıyla sosyal medyada karşılıyor. Ancak Y jenerasyonunun, hippilerle en büyük ortaklığı, hiyerarşi ve otoriteye karşı olan tutumları. Y jenerasyonu, tıpkı hippiler gibi, katı hiyerarşilere, dayatma yöntemlere ve liderlik pozisyonlarına alerji sahibi ve otoriteyi yüksek sesle eleştirmekten çekinmemekte;
Otorite karşıtlığını bir başka şekilde, kendisine verilen işi, iş tanımları çerçevesinde değil, uygun gördüğü şekilde, kendi geliştirdiği yöntemlerle bitirmeyi tercih ederek de gösteriyor. Bu nedenle unvanlar, kurumsal kimlik gibi faktörlerdense mesai arkadaşlarıyla kurduğu ilişki ve iş yerinin sağladığı iş dışı (kaynaştırıcı) faaliyetler, kimlik ve aidiyetlerini oluşturmada ön plana çıkıyor. Nitekim bu özellikleriyle de, uluslararası ve sıra dışı etkinlikleri (Woodstock) ile hatırlanan hippilere benzemekte ve festivallere olan düşkünlükleri ya da şirket içi happy – hour, free – Friday gibi uygulamalara taraftar olması da dikkat çekmekte.
Kültürel yapının oluşumunda yatan ana neden ne?
İş bulmak konusunda acele etmediği gibi bulduğu işe de körü körüne bağlanmayan Y kuşağı, kendisi için doğru işi bulana kadar iş arayışını sürdürüyor. Her şeyden önce çalışmak için yaşamak değil, yaşamak için çalışmak istiyor. Çalıştığı işin kendisini tatmin etmediğine karar verdiği anda istifa etmekten çekinmiyor ve kendinden önceki kuşakların aksine mutluluğunda yalnızca para değil, pek çok diğer faktör de önem kazanıyor. Temel olarak Y jenerasyonu, ürettiği şeye kendini ait hissetmek ve üretim faaliyeti üzerinden kendini tanımlayabilmek istiyor. Bu nedenle, kendini geliştirme fırsatının yanı sıra sürekli geribildirim alma ve takdir görme beklentisine de sahip:
Sürekli onanma ve ilgilenilme isteğinin altında Y jenerasyonunun hayatına yön verebilecek düşünsel bir çerçeveden yani bir üst-anlatıdan (meta-narrative) yoksun olması yatıyor. Tam da bu nedenden ötürü güçlü bir üst-anlatı ve hedef/motivasyon kaynağına sahip İslami ya da sol-sosyalist geçmişe sahip ailelerde yetişen bireyler iş hayatında Y jenerasyonu özellikleri sergilemiyor. Hayatına anlam katacak güçlü bir yönlendirmeden yoksun olan Y jenerasyonu için iş gidilen bir yer değil, yapılan bir şey haline gelmekte, mesai günleri ve saatleri eleştirilerek sorgulanmakta, esnek çalışma saatleri ve evden çalışma talepleri giderek artmaktadır. Türkiye’de çalışan Y jenerasyonu olmanın kodu KENDİ ÇALIP KENDİ OYNAMAK.