Uzmanlara göre, çocukluk döneminde gözde görülen problemleri başlıca iki grupta değerlendirmek mümkün. Birincisi nadir görülen ancak bebeğin hayatını etkileyen, diğeri ise daha sık görülen ama görmeyi etkileyen hastalıklar.
Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Azmiye Altınışık, bu hastalıkları; görme kusurları, göz tembelliği, göz kayması, gözyaşı kanalı tıkanıklığı, daha nadir olarak katarakt, göz tansiyonu, tümörler ve gözün gelişimine bağlı yapısal anormallikler olarak sıraladı.
Altınışık, bebeğin gözünde şüphe edilen bir durum varsa hemen, bir şikayet yoksa 2-4 yaş arasında ilk göz muayenesinin yapılması gerektiğini söyledi ve şöyle devam etti: “Zaten bebeklerin rutin sağlık kontrollerinde herhangi bir sorun varsa önceden tespit edilebilir ve çocuk göz hekimine yönlendirilebilir. Çocukluk dönemindeki problemlerin başında görme kusurları olarak ifade ettiğimiz miyop, hipermetrop veya astigmat olarak tanımladığımız kırma kusurları gelmektedir. Özellikle gözlük kullanan ebeveynler bebekleri olduğunda görmesinde bir problem olup olmadığını merak ederler. Görme kusurlarının bir kısmı kalıtsal olmakla birlikte hipermetropi gibi bazıları doğuştan, bazıları ise okul çağında ortaya çıkmaktadır.”
Uluslararası Körlüğü Önleme Derneği’nin 2001 yılında yaptığı çalışmada çocukların yüzde 5 ile 15’inde görme kusuru olduğu ve bunların çoğunun düzeltilmediği, yani fark edilmediği belirtiliyor. Ülkemizde yapılan tarama çalışmalarında da benzer sonuçlar elde edildiğini söyleyen Dr. Altınışık, şu bilgileri verdi:
“Çocuklarda görme kusurlarının fark edilir belirtileri yoktur. Televizyonu yakından izleme mutlaka bir görme kusuru olduğunu göstermez. Sık düşüyorsa, ışıktan rahatsız oluyorsa, elindeki oyuncakları görmek için çok yaklaştırıyorsa, gözlerini çok kırpıyorsa, görme kusurlarından şüphelenmek gerekir. Ancak okula başladığında iyi göremediğinin farkında olabilir. Yüksek olan görme kusurları erken yaşta fark edilmediğinde görme gelişimini tamamlayamaz ve göz tembelliği ortaya çıkar. Bu nedenle çocukların 2-4 yaş arasında mutlaka göz hekimi tarafından muayenelerinin yapılması gerekir.
GÖZ TEMBELLİĞİ ERKEN TEŞHİSLE TEDAVİ EDİLEBİLİR
Bu muayenede tespit edilecek olan diğer bir göz problemi de göz tembelliğidir. Göz tembelliği eğer göz kayması ile birlikte değilse fark edilmeyebilir. Göz tembelliği erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir. Ancak görme gelişimini tamamladıktan sonra tedavisi mümkün değildir.
Şaşılık yani gözlerin paralelliğinin bozulması hayatın ilk aylarında görülmekle beraber büyük bir kısmı 1,5-2 yaş civarında ortaya çıkar. Kalıtsal olabildiği gibi doğumsal veya hayatın ilk yıllarında görmeye engel olan kapak düşüklüğü, katarakt, tümör gibi bazı hastalıklar da göz kaymasına neden olabilirler. Kayma içe, dışa aşağı veya yukarı olabildiği gibi tek veya iki gözde olabilir.
GÖZYAŞI KANAL TIKANIKLIĞINA MÜDAHALE
Gözyaşı kanal tıkanıklığı, bebeklerde en sık görülen göz problemlerinden biridir. Doğumdan itibaren gözde sulanma ve çapaklanma vardır. Çoğunlukla kendiliğinden düzelen bir durumdur. Tedavisinde masaj, antibiyotikli damlalar ılık kompres uygulanır. İlk bir yaş içerisinde kendiliğinden açılmamışsa küçük bir müdahale ile açılır. Nadiren daha büyük bir girişim gerektirir. Doğuştan göz içi tansiyonunda da gözde sulanma vardır. Bu daha acil bir durumdur. Gözyaşı kanal tıkanıklığı ile karıştırmamak gerekir. Eğer bir bebeğin gözü büyük ise, ışığa bakamıyor sulanma oluyorsa göz tansiyonundan şüphelenmek gerekir. Tansiyonu düşürücü müdahaleler yapılmazsa körlüğe neden olabilir.
NE ZAMAN TÜMÖRDEN ŞÜPHELENMEK GEREKİR?
Bebek veya çocukların göz bebeği beyaz görüldüğünde, karanlıkta göze ışık tutulduğunda gözlerinde görülmediğinde doğuştan katarakt, göz içi tümörü veya daha nadir olan diğer göz içi hastalıklardan şüphelenmek gerekir. Katarakt görmeyi etkilerken göz içi tümörü geç teşhis edildiğinde gözün veya hayatın kaybına da neden olabilir.
Bebeklerde doğuştan olan bazı anormallikler sadece şekilsel olmayıp görmeyi de etkiler. Bunlar arasında en sık görülen göz kapağı düşüklüğüdür. Düşüklük görmeyi etkiliyorsa operasyon ilk 6-9 ay içinde yapılır. Etkilemiyorsa 3-4 yaş civarında yapılmalıdır. Şaşılık ve göz kapağı ameliyatlarının okul öncesi dönemde yapılması çocukların sosyal ilişkilerinde etkili olur.