Çocuğun konuşma becerilerinin akranlarına göre belirgin derecede geri kalmasıdır. Gelişimsel aşamalardan birisidir.

Aylara göre konuşmanın normal gelişimi:

• 2. ay mırıldanma, yabancılara gülücük, sese yönelme
• 3. ay anlamlı olmayan sesler çıkarma
• 4. ay gülme
• 6. ay sesli harfleri tekrar etme
• 9. ay sessiz harfleri tekrar eder
• 12. ay tek kelimeleri söyler
• 15. ay eliyle gösterip anne baba dışında kelimeleri söyler
• 18. ay 10 kelimeye kadar söyler
• 21. ay iki kelimeli cümleler
• 24. ay ihtiyaçlarını anlatacak kadar en fazla 3 kelimeli cümleler kurar
• 30. ay kendini ben diye tanımlar ve adını bilir
• 36. ay sayıları bilir konuşmaları anlaşılır olur
• 4 yaş olayları hikâyelendirir

KONUŞMA GERİLİĞİ SEBEPLERİ

Anatomik sebepler

• Beyin hasarı
• Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar
• Mikrosefali (baş çevresi küçüklüğü)
• Yarık damak

Enfeksiyonlar

• Menenjit
• Tekrarlayan orta kulak enfeksiyonu

Kimyasal ajanlara maruz kalma

• Gebelikte alkol kullanma
• Yenidoğan sarılığı

Travma

• Kafa travması
• İntrakaranial kanama
• Damar tıkanıklığı ile seyreden hastalıklar

Metabolik

• Otizm
• Noromüsküler gelişim hastalıkları

Çevresel

En sık görülen nedenleri: zekâ geriliği, işitme kaybı, gelişimsel dil becerileri kaybı, otistik hastalılardır.

KONUŞMA GERİLİĞİNE YAKLAŞIM

Konuşma geriliği olan çocuklarda konuşmaları algılanmasında ve sesleri duymasında problem olmadığı tespit edilmelidir. Detaylı bir muayene sonrası başka becerilerinde gecikme olup olmadığı belirlenir. Genetik, metabolik, kas sinir hastalığı açısından araştırılır. Bulunan konuşma geriliğine yönelik tedavi planlanır.

KONUŞMA GERİLİĞİNDE KLİNİK İPUÇLARI

• Çocuğun ilk sözcüğünü, anlamlı sözcüğünü ve anlaşılır konuşması ne zaman söylediği
• İşitme ve görme problemi varlığı
• Nörolojik gelişimi normal mi?
• Çocukta gelişme geriliği varlığı
• Konuşmasında normalden sapma var mı? ( otizm bulgusu olabilir )
• Ailesel yoksunluk, ilgisizlik var mı?
• Ailesel bilinen hastalık varlığı
• Konvülsiyon hikâyesi varlığı

Konuşma geriliğinin tanısını koymada ve hastaya yaklaşımda önemli ipuçlarıdır.

MUAYENE BULGULARI

• Baş çevresinde büyüklük veya küçüklük varlığı
• Anormal yüz görünümü varlığı
• Şekil bozukluğu olan kulak ve göz varlığı
• Kulak zarında bozulma
• Sosyal bozukluk içine kapanıklık korku ve tedirginlik hali
• Sosyal çevre ile uyumsuzluk, ilgisizlik, kendine has ayrı bir hayatta yaşama
• Beslenme bozukluğu ve büyüme gelişme geriliği varlığı
• Koordine hareket bozukluğu
• Çocukta halsizlik zayıflık çabuk yorulma

Muayene esnasında kontrol ve dikkat edilmesi gereken noktalardır. Şikâyetin tanımlanmasında yardımcı olur.

Anne babanın çalıyor olması, çocukları ile yeterli vakit geçirmemeleri, bebekliklerinde onların çıkardığı seslerle yanıt vermeleri veya anlaşılır kelimelerle konuşmaması, çocuklarla kendi dilini konuşamayan yabancı bakıcıların veya konuşma bozukluğu ve ses tonu düşük yaşlıların bakması, çocuklarda konuşma gelişimini etkileyen faktörlerdir.

Konuşma diliniz anlaşılır ve normal olmalı. Bebeğinizin dili ile iletişime geçmeyin. Öğretmek istediğiniz kelimeyi bir şarkı içerisinde tekrar ederek ve ona söyletmeye çalışarak söyleyin. Dil kaslarının gelişimi için sulu gıdalardan pürtüklü gıdalara zamanında geçin. Yanak dudak ve ağız kenarındaki kaslara ufak ufak dokunarak kasların gelişimini sağlayın. Kelimeleri anlaması için şekilli skalalar kullanın ve kitap okuyun. 2 yaşına kadar anlamlı tümce kullanmayan ve 3 yaşına kadar konuşması anlaşılamayan hastaların mutlaka altta yatabilecek hastalıklar açısından değerlendirilmesi gerekir.

Dr. Cengiz Akbenlioğlu