“Tanrımız kadın. Misyonumuz protesto. Silahımız çıplak göğüslerimiz!” 2012 Avrupa Futbol Şampiyonası’nı protesto ederken sarf ettikleri “Ukrayna bir genel ev değil” gibi vurucu sloganlar ve düzenledikleri üstsüz protestolarla insanları kendilerine çekiyorlar. Evet, 2008’de Anna Hutsol (28) tarafından kurulan Kiev merkezli Ukraynalı protesto grubu Femen’den söz ediyoruz. İran’ın Ukrayna Büyükelçiliği önünde Sakine Muhammed Aştiyani’nin recm cezasına çarptırılmasını protesto ettikleri ve 2012 Avrupa Futbol Şampiyonası sırasında Ukrayna’da seks işçiliğinin yasallaştırılmaya çalışıldığı iddiasıyla yaptıkları protestolar belki de en bilinenleri. Zaman içersinde Femen kızları seksist politikalara, ulusal ve uluslararası sorunlara karşı düzenledikleri üstsüz protestolarla uluslararası bir ün kazandı. Aralarında Tunus ve Sırbistan’ın da olduğu farklı ülkelerde Femen şubeleri açıldı. Hatta bir Fin televizyon kanalı “Üstsüz Savaşçılar” (“Topless Warriors”) adıyla Femen’in belgeselini çekti. Yakın gelecekte bir siyasi parti haline gelmeyi düşünen Femen’den Anna Hutsol ve Inna Shevchenko, Anne Boyutu editörlerinden Can Özelgün’ün sorularını yanıtladı. Bazı bölümler.
CAN ÖZELGÜN: Femen fikri nasıl ortaya çıktı?
ANNA HUTSOL: Her gün bu sorunlara maruz kaldığımızdan Ukraynalı kadınların problemlerini anlamamız zor olmadı. Ukrayna’da kadınlar yalnızca bir seks objesi. Kadınların eğitim alması ve iyi bir işe girmesi de çok zor. Bunları değiştirmeye karar verdik. Zaten biz yapmasak kim yapacaktı? Klasik feminizm işe yaramıyor. Günümüz insanının ilgisini çeken yeni bir feminizm ve yeni bir eylem şekli bulmalıyız. Dolayısıyla sokağa çıkıp tüm sorunları bir bir ifşa etmeye karar verdik.
Nasıl Femen’in bir parçası oldunuz?
INNA SHEVCHENKO: Açıkçası buna dair güzel bir hikâyem yok. Femen’in bir parçası olmalıyım diye düşündüm ve oldum. Ukrayna’da daha kimsenin Femen’den haberi yokken kızlarla buluştum. O tarihlerde bir yandan üniversiteye gidiyor bir yandan da kent yönetiminin basın ofisinde gazetecilik yapıyordum. Bir gösteride Femen’le birlikte hareket ettiğim için işimden atıldım. O günden sonra hayatımın anlamı Femen oldu. Ve iki yıldan uzun bir süredir Femen’de aktivist ve organizatörüm.
Peki, Femen’de erkekler ne rol oynuyor?
ANNA HUTSOL: Erkeklere açık bir protesto grubuyuz. Ve çok sayıda erkek bize yardım ediyor. Fotoğrafçılar daima çevremizde ve hepsi bizim arkadaşlarımız. Bazı erkekler bizimle birlikte protesto ediyor ve bizi polislerden korumaya çalışıyor.
“Ülkemizin ve kuşağımızın sesi olduğumuzdan şehir meydanına çıkıp biri bizi duyana kadar soyunuyoruz” diyorsunuz. İlke ve amaçlarınız ne? Ukrayna’nın en büyük sorunu ne?
INNA SHEVCHENKO: Bizdeki sorunların en büyüğü. Özgürlük yok. Benim için en önemlisi “Bak ben bir kadınım ve özgür olmak istiyorum” diyebilmek. Ekonomik, kültürel ve benzeri sorunlar hakkında konuştuğum anlamına da geliyor.
Bir protesto gösterisine nasıl hazırlanıyorsunuz?
ANNA HUTSOL: Protesto konusunda uzmanlaştığımızdan ne yapmamız gerektiğini ve nelere ihtiyaç duyduğumuzu biliyoruz. Protesto gösterisi bir kadın tarafından organize edilebilir. Bir postere, çektiklerini paylaşacak bir fotoğrafçıya ve kitle medya kuruluşlarından haber vereceği bağlantılara gereksinim duyar.
Protesto yönteminize gelirsek…
ANNA HUTSOL: Provakatif bir protesto yöntemi kullanıyoruz. İnsanları şaşırtarak fikirlerimize ilgi duymalarını ve bildiklerini bizlerle paylaşmalarını sağlıyoruz.
Ama Ukraynalı cinsiyet çalışmaları uzmanı Tetyana Bureychak “Taktiklerinizin, kadınların değerinin yalnızca dış görüşlerinden kaynaklandığı yönündeki görüşü pekiştirdiğini” söylüyor. Üstsüz protesto eylemlerinizin kadınları nesneleştirdiğini düşünüyor musunuz?
INNA SHEVCHENKO: Bir kadın olarak özgür olduğumu göstermemin yollarından biri soyunmak ve protesto etmek. Şimdi bütün dünyada işe yarıyor. Kadınlar kendi ülkelerinde Femen’in şubelerini açıp soyunuyor ve özgür olduklarını belirtiyor. Bizim için seks objesi olmadığımızın ve bedenlerimizin hâkimi olduğumuzu ifade etmenin yöntemlerinden biri.
Peki, Femen kızları ailelerinin baskı ve engellemelerine maruz kalıyor mu?
ANNA HUTSOL: Kızların aileleri Sovyetler Birliği’nden kalma fikirlere sahip olduğundan ve protesto etmenin –özellikle de kadın protestosunun- ne demek olduğunu bilmediğinden sorunlar yaşıyoruz. Onlara yaptığımızı açıklamamız zor. Dolayısıyla çoğu kez onlarla sorunlar yaşıyoruz. Ama yaptıklarımızı anlayan ebeveynler de yok değil. Hatta 63 yaşında bir anne, Olga Sergeevna Deda, var. Bir üstsüz protesto gösterimize katıldı. Kızını ve Femen’i destekliyor.
INNA SHEVCHENKO: Ailem beni bir Femen aktivisti olarak gördüğünde büyük bir şok geçirdi. Hayatımda ilk kez annem benimle konuşmak istemedi. Büyük bir manevi baskıydı. Ebeveynlerin çocuklarına nasıl yaşamaları gerektiğini öğrettiği bir dönem var. Ama akabinde siz de onlara bir şeyler öğretebilirsiniz. Dolayısıyla bunun benim hayatım ve kararım olduğunu anlatamaya uğraşıyorum. Şimdi kararımı değiştirmeyeceğimi anladıklarından beni ikna etmeye çalışmıyorlar.
Son olarak, Femen nereden mali destek alıyor?
INNA SHEVCHENKO: Ukrayna’da bir sivil toplum kuruluşunun mali destek alması ve özgür olması çok zor. Biz de zorluk çektik. İlk iki yıl para bulmakta çok zorlandık. Şimdi Femen adı biliniyor. Protesto grubumuza mali destek gelmesini kolaylaştırıyor. Bir de logolu ürünlerimizi sattığımız Femenshop’umuz var. Destekçilerimiz de bağışta bulunuyor.
Röportaj: Can Özelgün
Fotoğraflar: Photo Femen