İshal, dışkı sayısının artması ve aynı zamanda dışkının kıvamının yumuşaması veya sıvı haline gelmesiyle karakterize bir durumdur. Eğer dışkının kıvamı normalse sadece dışkı sayısının fazla olması ishal olarak kabul edilmemelidir. Çocuklarda ishal değişik mekanizmalarla değişik nedenlerle olabilir; viral bir ajan nedeniyle olabilir, bakteriyel olabilir veya mantara bağlı olabilir.

Gıda zehirlenmeleri kaynaklı ishal

Genel olarak yüksek ateş ve karın ağrısıyla seyrederler. Daha mikrobik bir görüntüleri vardır. Özellikle yaz aylarında dışarıda saklanan/dışarıda bırakılan tavuk gibi kolay enfekte olan gıdaların yenmesi veya kremalı, mayonezli yiyeceklerin yenmesiyle ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla gıdaların, özellikle yaz aylarında uzun süre saklanmamasını tavsiye ediyoruz. Yiyecekler, mümkün olduğunca sık sık yeni olarak yapılmalı ve miktarları ancak bitecek kadar, yenebilecek kadar yapılmalıdır.

İshallerin oluş mekanizmasında bunlar ya bağırsakta hücre içerisine girerler ve de orada mekanizmayı bozarlar. Bunlar daha tehlikeli ishallerdir. Ateşe neden olabilirler. Genellikle antibiyotiği gerektiren ishaller bu tür ishallerdir. Bunun dışında, bağırsak hücrelerinden sıvıyı fazla miktarda salgılattıran ishaller olabilir. Böyle bir durumda, ishal çok sulu miktardadır, bol miktardadır.

Viral enfeksiyonlar

Üst solunum yolu enfeksiyonları veya grip seyri sırasında tabloya iştirak eden ishali ayrı tutmak gerekir. Nasıl grip sırasında ateş yükselmesini, baş ağrısını bekliyorsak ishalin de olabileceği ve bunun gribin bir belirtisi olabileceği akılda tutulmalıdır. Bu tarz ishallere parenteral ishaller demekteyiz ve genelde üst solunum yolu enfeksiyonlarına iştirakının % 40 civarında olduğunu bilmekteyiz. İshalin bağırsaktaki yeri de kakanın, dışkının şeklini ve karın ağrısını değiştirebilir. Şöyle ki; eğer ishal yapan ajan ince bağırsaklarda yerleşmişse ishal miktarı çok daha fazladır ve çok suludur. Çok fazla ağrı hissedilmez. Ama kalın bağırsaklarda, kalın bağırsakların ikinci kısmından çıkış noktasına kadar olan bölgede ishal ajanı yerleşmişse o zaman ağrılı ıkınma vardır, dışkının miktarı daha azdır. Kanlı ve hatta mukuslu dediğimiz ishaller olabilir. Eğer bir çocuğun kanlı ve mukuslu ishali varsa, ateşi çok yüksekse mikrobik ishaller atlanmamalıdır. Özellikle dizanteri tarzındaki ishallerde kanlı dışkı en çok karşılaşılan belirtilerdendir. Karın ağrısı şiddetlidir.

Gastroenterit

Dışkının yumuşamasının ve sayısının artmasına kusma da eşlik ediyorsa biz buna gastroenterit demekteyiz. Kusmanın iştirak etmesiyle midenin içinde bulunan birtakım elektrolitlerin kaybolması nedeniyle aşırı halsizlik olabilir; serumdaki kanın içindeki bileşimlerde değişiklik olabilir. Bu maddelerin bazen aşırı kayıplarında yerine konması gerekebilir; yani defisit tedavisi gerekebilir. Dolayısıyla ishalin tekrarlaması durumunda mutlaka doktora başvurmak gerekir. Ancak ishalli bir çocuğunuz varsa ilk yapacağınız şey sıvı alımını arttırmaktır ve ishal diyeti denilen birtakım özel yiyecekleri vermektir. Bu uygulamalar basittir: Elma, muz, ekmek içi, yoğurt, ayran, kuru ızgara etler, yağsız pirinç lapası ve makarna bizim ishalde en çok önerdiğimiz yiyeceklerdir. Eğer çocuk süt içiyorsa tercihen süt alımı atlanmalı veya süt sulandırılmalıdır. Kusma varsa, oral rehidratasyon sıvısı denilen, tuz şeker paketi olarak da adlandırılan, özel tozların kullanılması söz konusu olabilir. Tatları acıdır ancak gerekli durumlarda kullanıldığında hem kusmayı hem ishali keser. Doktor onayı gerektirir çünkü kusması olmayan çocuklarda verildiğinde bazı sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Çocuğun ishali ve kusması kontrol altına alınamadığında kısa süreli serum tedavileri çocuğu rahatlatır. Bu sırada gerekli ilaçlar da çocuğa verilebilir.

Rota virüs ishalleri

Kış ishallerinin en önemli nedenlerindendir. Rota virüs ishallerinde önce kusma, daha sonra ishal ortaya çıkar. İshal, uzun süreler devam edebilir, birkaç hafta devam edebilir çünkü sindirim sistemindeki bazı sindirim enzimlerini hasara uğrattığı için uzun süreli ishaller görülebilir, rota virüs ishallerinin en belirgin bulgularından birisi çok kötü kokulu ishaldir.