Toplumlar arasında farklılık göstermekle birlikte genellikle her 10 kişiden biri, yaşamı boyunca en az 1 kez böbrek taşıyla ilgili bir sorun yaşıyor. Çok değişik sayıda, büyüklükte ve yapıda olan böbrek taşları idrar akışına engel olmuyorlarsa ağrıya yol açmıyor. Ancak özellikle aniden oluşmuş ve idrar yollarını tümüyle tıkayan böbrek taşları ‘doğum sancısından’ bile kötü olarak tarif edilen şiddetli ağrılara neden olabiliyor.

Acıbadem Fulya Hastanesi’nden Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Sinan Zeren, böbrek taşlarının oluşumunda genetik etkenler, yetersiz sıvı tüketimi ve kullanılan bazı ilaçlar gibi pek çok etkenler rol oynasa da, bazı besinlerin aşırı tüketilmesinin de ayrı bir önem  taşıdığına  dikkat çekerek, “Örneğin kilo vermek  için uygulanan yüksek proteinli, düşük karbonhidratlı diyetlerde alınan yüksek hayvansal proteinler taş oluşumunu kolaylaştırıyor. Çünkü idrarda kalsiyum, oksalat ve ürat atılımı artıyor ve idrardaki koruyucu madde sitrat azalıyor. Dolayısıyla özellikle bünyesi böbrek taşı oluşumuna yatkın olan kişilerin beslenme tarzlarına ayrı bir önem vermeleri gerekiyor” diyor!

Doğru beslenin,  böbrek taşını önleyin

Beslenme alışkanlıklarına dikkat edildiği takdirde böbrek taşlarının oluşma veya mevcut taşların büyüme riskleri azaltılabiliyor. Böbrek taşlarının yapısında bulunan kalsiyum, oksalat, ürat ve sistin gibi maddelerin bir kısmı vücut içinde üretilirken, bir kısmı da beslenme yoluyla alınıyor. Bu maddeler fazla miktarlarda alındıklarında idrarla atılırken idrar yollarında kristaller halinde çökebiliyor. Alınan sıvının yetersiz olması ve bunun sonucunda idrarın daha yoğun hale gelmesi de bu çökme olayını kolaylaştırıyor. Dolayısıyla bünyesi böbreklerde taş oluşumuna uygun olan kişilerin bu maddeleri içeren besinleri tüketirken dikkatli olmaları gerekiyor. Ayrıca idrar yollarında taşların çökmesine engel olan sitrat gibi maddelerden zengin besinlerin ise tam aksine tüketiminin arttırılması da böbrek taşlarının oluşum riskini büyük oranda azaltıyor.

NELER YEMELİ,  NELERDEN KAÇINMALI?

• Protein tüketiminde aşırıya kaçmayın: Kırmızı et, sakatat, tavuk ve deniz ürünleri gibi hayvansal proteinlerin fazla tüketilmesi böbrek taşı oluşumunu tetikliyor. Bu tür hayvansal proteinleri fazla tüketenlerin idrarlarında kalsiyum, oksalat ve ürat gibi maddelerin miktarı artarken taş oluşumu için koruyucu bir madde olan sitratın miktarı azalıyor. Bu nedenle kilo vermek için yapılan yüksek proteinli, düşük karbonhidratlı diyetler taş oluşumunu kolaylaştırıyor.
• Kalsiyumu kısıtlamanıza gerek yok: Taşların büyük kısmı kalsiyum içeriyor olsa da diyetteki kalsiyum alımının kısıtlanması oksalatın bağırsaklardan daha fazla emilimine yol açarak taş oluşum riskini artıyor. Bu nedenle yemekler sırasında süt, peynir ve yoğurt gibi kalsiyumdan zengin besinlerin makul miktarlarda tüketimi riski arttırmadığı gibi beraberinde oksalattan zengin besinler de yeniyorsa riski azaltıyor.
• Oksalattan zengin besinleri ölçülü tüketin: Taşların büyük bir çoğunluğu aynı zamanda oksalat içeriyor. Ispanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, bamya, çilek, domates, armut, kuruyemiş, çay, kahve ve çikolata gibi birçok yiyeceğin içinde bol miktarda bulunan oksalat maddesi ayrıca vücut içinde de üretiliyor. İdrarla atılan oksalatın yüzde 10-15'den daha azı diyetle alınan oksalat olduğu için bu konuda katı bir diyet yapmaya gerek yok. Ancak bu tür yiyeceklerin makul miktarlarda tüketilmesinde fayda var.
• Tuzluğu sofradan kaldırın: Fazla tuzlu beslenenlerde de idrarla kalsiyum atılımı artıyor. Kalsiyum idrarla atılırken idrar yollarında çöküp böbrek taşlarına neden olabiliyor. Bu nedenle vücudunuz taş oluşumuna yatkınsa tuz tüketimini mutlaka azaltmanız, aşırı tuzlu besinlerden kaçınmanız, yemeklerin içinde bulunan makul orandaki tuzla yetinmeniz gerekiyor. Özet olarak, günlük tuz alımınız 2.5 gramı, yani yaklaşık yarım çay kaşığını geçmesin.
• Limon ve portakal suyu için: Özellikle idrardaki sitrat maddesi taş oluşumuna karşı koruyucu etkiye sahip bir madde. Limon ve portakal suları sitrattan zengin içecekler oldukları için bu içecekleri düzenli olarak tüketmenizde yarar var.

Bol bol su için

Alınan sıvının yetersiz olması idrarın daha yoğun hale gelmesine, bunun sonucunda da kristallerin idrar yollarında çökmesine yol açabiliyor. Bu nedenle böbrek taşlarının oluşumuna engel olabilmek için öncelikle bol su içme alışkanlığı edinmelisiniz. Bunun için de idrar miktarının 1,5-2 litreyi bulmasına ve idrar renginizin su gibi olmasına yetecek kadar su tüketin. Bol su içmek aynı zamanda taşların düşürülmeye çalışıldığı süreçte büyük önem taşıyor. Ne kadar çok su içer ve idrar üretirseniz taşın düşürülmesine o kadar çok katkı sağlarsınız.