Yıkıcı tartışmaların çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir? Anne-babalar anlaşmazlıkları yapıcı olarak nasıl çözümlemelidirler?
Bu sorunun yanıtı tartışmaların türüne bağlıdır. Eşler arasındaki yapıcı tartışmalarda yetişkinler duygularını dürüst olarak ifade ederler, birbirlerini dinleyerek bakış açılarını kavrarlar ve birlikte çözüme ulaşırlar. Düşünce farklılıkları, anlaşmazlıklar tüm ilişkilerde vardır. Pedagog Dr. Melda Alantar, anne-baba arasındaki yapıcı tartışmalar çocuklar için zengin öğrenme deneyimidir. İnsanın çok sevdiği bir kişiyle tartışarak sorun çözebileceğini kavradığını ve iletişim becerilerini geliştirdiğini söylüyor.
Yıkıcı tartışmalarda ise yetişkinler kendilerini savunup korurken diğerlerini kırıp cezalandırırlar. Dürüst yaklaşımlar yerini abartılı davranışlara bırakır. Yıkıcı, kırıcı tartışmaların çocuklar üzerinde olumsuz etkisi vardır; saldırganlık, dürtüsellik, endişe ve diğer duygusal sorunlar ortaya çıkabilir.
Yıkıcı tartışmaların çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir?
Çocuklar sorun çözerken yıkıcı tartışmaları kendilerine örnek alırlar. Kendilerine acı ve hayal kırıklığı yaşatan kişilere duygularını dürüst ve açık olarak anlatmaktan kaçınırlar. Öfke ve suçlamalarla tepki verirler veya sessizlik ve gerginlikle içlerine dönerler. Çocuklar edindikleri izlenim ve deneyimlerini gelecekte yaşayacakları arkadaş, iş, aile hayatındaki ilişkilerine taşırlar.
Yıkıcı tartışmalar ebeveyn-çocuk ilişkisini yıpratır. Sürekli kavga eden çiftler çocuklarıyla yeterince ilgilenemezler. Çatışmalar üzerinde yoğunlaştıkları için olumlu etkileşime girme, etkin sınırlamalar koyma konularında yetersizdirler. Bu nedenle çocuklar anne-babanın ilgisini üzerlerine çekmek için genellikle sorun yaratırlar.
Yıkıcı tartışmalar çocukların ailenin sağlamlık ve dengesi hakkında endişe duymalarına yol açar. “Annem babam birbirlerinden nefret mi ediyorlar? Boşanacaklar mı? Bana ne olacak ?” Bu durum çocuklarda duygusal güvenliğin gelişmesini engellerler.
Yıkıcı tartışmalar çocukların olumsuz duygularla başa çıkmayı öğrenmelerini zorlaştırır. Güçlü olumsuz duyguları tanımadan, olumlu duyguları yaşamak mümkün değildir. Tüm bu etkili duygular süreklilik gösteren bir dizinin parçalarıdır. Öfke, acı, hayal kırıklığı, üzüntü, keder gibi olumsuz duygular bir şeylerin yanlış olduğuna ve ilgilenilmesi gerektiğine dair temel uyarılardır. Bu duyguların yıkıcı şekilde ifade edilmesi sonucu bazı çocuklar sıkıntılı durumları tamamıyla yok sayarlar. Böylelikle sorunların çözümlenmesiyle edinecekleri kazançlardan yararlanamazlar.
Bazı anne-babalar anlaşmazlıkları açıkça tartışmayarak çocuklarını ve kendilerini hoş olmayan durumlardan korumaya çalışırlar. Ancak yaşanan dargınlıkların yarattığı gerginlikler birikir. Özel ilgi ve tutkular zaman içinde tükenir. Çocuklar gerginlikleri hissetmemekle birlikte anne-babanın evliliklerinin canlılığını yitirdiğini gözlemler, düşünce ayrılıkları ve çekişmelerle nasıl başa çıkılacağını öğrenemezler.
Bazı anne-babalar anlaşmazlıkları yok sayarak içlerine kapanırlar. Birbirleriyle konuşmazlar. Neyin var diyen eşi diğeri hiçbir şeyim yok şeklinde yanıtlar. Çocuklar kavga eden ana-baba görmemelerine rağmen içten içe süregelen gerginliğini hissederler. Bu durum kafalarının karışmasına ve endişe duymalarına neden olur.
Anne-babalar anlaşmazlıkları yapıcı olarak nasıl çözümlemelidirler?
- İşe kendinizden başlayın. Eşinize sinirlendiğiniz zaman bu öfkenin altında yatan nedenleri bulmaya çalışın. Onun bir davranışı mı sizi kırdı? Bu durum sizde güvensizlik yaratıyor mu? Duygularınızı ifade etmek, sıkıntınızı hafifletmek ya da eşinizi susturmak için mi tepki gösteriyorsunuz?
- Duygularınızı doğrudan, dürüst bir şekilde ve açıkça eşinize anlatın. Küçümseyici tavır takınmaktan kaçının. Canınızı sıkan olayı anlatarak niçin sizi üzdüğünü hakaret etmeden aktarın.
- Tepkinizi güçlendiren etmenleri belirledikten sonra durumu ayrıntılı şekilde eşinize anlatın. Yıkıcı şekilde konuşacağınızı hissettiğiniz zaman tartışmaya ara vererek mola alın. Bir süre sonra geri dönerek durumu daha yapıcı şekilde ele almayı deneyebilirsiniz.
- Yapıcı veya yıkıcı tartışmalara şahit olan çocuklarınızla olaylara dair düşünce ve duyguları hakkında konuşun. Olumsuz tutum sergilediğinizi düşünüyorsanız, eşinizi kötülemeden davranışınız için özür dileyin, “Babanızla dün gece kavga ettik, olanlar için üzgünüm.
- Evinizi terk etmeniz gerekiyorsa çocuklarınıza ayrılacağınızı açıklayın, ne zaman döneceğinize dair bilgi verin ve sözünüzü tutun.
- Aile ortamında hiç tartışma yaşanmıyorsa, bu durum ilişkinin tehlikede olduğunu gösterebilir. Evliliğinizi gözden çıkarıp, mutluluğu farklı yerlerde arıyor olabilirsiniz örneğin iş, serbest zaman etkinlikleri, yeni bir ilişki gibi.
- Sevginize yeterince güvenmediğiniz, çalkantılara karşı koyamayacağınızı düşündüğünüz için anlaşmazlıklarla yüz yüze gelmekten sakınabilirsiniz. Ancak sorunlardan kaçamazsınız. Gerekirse uzman desteği almaktan kaçınmayın.
- Bazı çiftler için dürüstçe sorunları tartışmak tehlikeyi göze almayı gerektirir. Danışmanın ofisi açılmak, rahatlamak için güvenli bir ortamdır. Bazı çiftler için öfkeli tepkilerin ortaya çıkmasına neden olan ve kavgayı alevlendiren durumlar açık değildir. Tartışmayı yönlendiren ve sorun çözme becerilerini öğreten bir uzmandan destek almak çiftleri rahatlatabilir.
- Anlaşmazlıklar hayatın kaçınılmaz unsurlarıdır. Yapıcı yönlendirmelerle düşünce farklılıklarının üstesinden gelmek çiftlere ve çocuklara uzun soluklu ve güçlü bağlar kazandırır.