Türkiye'ye gelen ve dünyaca ünlü bebek hareketleri uzmanı Amerikalı Prof. Dr. Karen Adolph ile Posta gazetesinden Derya Coşkundeniz röportaj yaptı. Türk annelerinin “Aman, bir yerine bir şey olur” korkusuyla çocuklarının özgürce hareket etmelerini kısıtlamalarının ne kadar yanlış olduğunu anlattı. Karen Adolph'a göre her bebek bir şampiyon ve bırakın şampiyonlar, şampiyon gibi hareket etsin

Bu yıl Londra’da yapılacak olan 2012 Olimpiyat Oyunları sponsorlarından biri olan Prima, bebek hareketlerinin, bebek gelişimindeki rolünü ve oyun ruhunu desteklemenin önemini vurgulamayı amaçlıyor. Dünyaca ünlü bebek hareketleri uzmanı Amerikalı Prof. Dr. Karen Adolph ve sporcu kimliğiyle ön plana çıkan, iki çocuk annesi Ebru Şallı Tan ile işbirliği yapmışlar. Türkiye’deki 5 ilde toplam 12 alışveriş merkezinde yer alan Migros’larda oyun alanları kuruyorlar. Anne ve babaların, çevreyi, bebeklerin gözünden görmelerini sağlamak için bu oyun alanlarına dev sandalyeler, koltuklar, eşyalar yerleştiriyorlar. Böylece anne-babalar da bebeklerinin o ilk hareket ettikleri dönemde neler yaşadığını birebir gözlemliyorlar. Karen Adolph, Türk annelerin davranışlarını değerlendirdi:

Prof. Dr. Karen Adolph

Türkiye’deki annelerin çoğu fazla korumacı davranır. Çocuğunun düşmesine bile neredeyse izin vermez. Bu kadar korumacılık doğru mudur? 

Elbette her anne korumacı davranmalıdır ama her şeyin fazlası zarardır. Çocuk, sizin görmediğiniz süre içinde bile defalarca düşer. Onların vücutları, düşmelere karşı çok donanımlıdır. Çok sert düşüşlerden bahsetmiyorum tabii ama çocuklar bunu yaparken hareketlerini geliştirme pratiği de kazanırlar. Bu anlamda, fazla korumacı olmak yanlıştır. 

Çocuğun rahat hareket edebilmesi için mobilyalarımızın yerini değiştirip bazılarını kaldırmalı mıyız?

Buna gerek yok, bulundukları çevreye adapte olmayı öğrenmeliler. Tabii ki cam eşyaları, sivri eşyaları kaldırmalıyız. Ama orta sehpanın kenarlarını koruma bandıyla çevrelersek kaldırmamız gerekmez. Çocuk, evinin şeklini de hafızasına kazır. Ona hareket edebileceği alan yaratmak isterken evi şekilsiz hale getirmeye gerek yok. 

12-19 ay arası bebeklerin hafızası da gelişiyor. Bu nedenle evi değiştirmek olumsuz etki yaratıyor mu? 

Yapılan araştırmalarda, biz yetişkinlerin hatırlayabildiği en erken yaşın 2 olduğu tespit edilmiş. 2 yaşımızda hatırladıklarımız genelde büyük olaylar: Kardeşimizin doğması, bir yakının ölümü... Bunun dışında taşınma olayının hatırlandığı saptanmamış. Belki en fazla bir hafta yeniliğe alışmakta zorluk çekebilir ama kolay adapte olur. Travmatik bir etkisi olmaz.

“Kıyaslamak doğru değil” 

Türkiye’de anneler çocukları arasında kıyaslama yapmaya bayılır. ‘İlk çocuğum 10 aylık yürüdü, ikincisi 1,5 yaşında, hala yürümüyor’ gibi... Kardeşlerin ayrı zamanlarda hareket özellikleri kazanması normal midir?

Elbette. Aynı genetik özelliklere sahip olmaları, her şeyi aynı zamanlarda yapacak olmaları anlamına gelmez. Bu, ikizlerde de geçerli. Aynı gün, aynı anneden doğmuş olabilirler ama aynı kişi değiller. Onların farklı yapıda iki kardeş olduğunu kabul etmek gerekir. Her bebek diğerinden farklıdır. Yeni becerileri farklı zamanlarda ve farklı şekillerde öğrenebilirler. Bireyselliklerine saygı duymak gerekir. 

Hareket özgürlüğü verilen bebek büyüdüğünde daha mı sosyal olur?

Her şeyden önemlisi ailenin sevgiyle çocuğunun hareketlerini desteklemesi, zaten o çocuğun ilerde başarılı olmasını sağlar. Aile, çocuğun hareketlerini cesaretlendirmeli. Etrafa çeşitli oyuncaklar koymalı, onlara doğru hareket etmesini desteklemeli. Bunun için pahalı oyuncaklar almaya gerek yok. Tencere, tava, spatula ya da tahta kaşık bile onların ilgisini çekecektir. Hareketi kısıtlanmış bir çocuğun asosyal olması muhtemeldir. Amerika’da 1930’lu yılların sonunda ikizler üzerinde yapılmış bir araştırma, bu söylediğimi destekliyor. İkizlerden birine muazzam hareket özgürlüğü sağlanırken, diğeri daha kısıtlı tutulmuş. Sonuçta ikisi bir araya getirildiğinde, hareket ve oyun alanı geniş olan çocuğun özgüveni yüksekken, kısıtlanmış çocuğun daha içe kapanık davranışlar sergilediği gözlenmiş.

“Beren’i ayağımda salladığım oldu”

İki çocuk sahibi olan Ebru Şallı da sorularımızı yanıtladı: 

İlk çocuğunuz Beren ve bebeğiniz Pars arasında hareketlilik anlamında nasıl farklılıklar var?

Beren daha hareketliydi, Pars daha sakin bir bebek. Emekleme kısmını daha kolay atladı. 

Annelerin de en az bebekler kadar hareketli olmaları gerektiğini düşünüyorum. Buna katılır mısınız? 

Tabii ki. Annelik ciddi kondüsyon istiyor. Yeri geliyor, onlarla birlikte emekleyip koşuyorsunuz. Kucağınıza almak, dansetmek ve onların enerjisine yetişmek için kondüsyonlu olmak lazım. 

Genelde anneler ikinci doğumdan sonra ilk çocuklarında yaptıkları hataları fark ederler. Sizin hatanız var mıydı?

Kesinlikle şimdiki aklım olsa, yemeğini yemesine izin verir, yemediği zaman onu zorlamazdım. Pars bu konuda çok şanslı, çünkü kendi başına yemeyi daha çabuk öğrendi. Ben Beren’e kaşık vermedim çok uzun süre. Şimdi olsa yapmazdım. Uyku düzenini oturtmak için Beren’i ayağımda salladığım zamanlar oldu. Pars’ı hiç sallamadan uyuttum. Her şeyi annelerimizden gördüğümüz gibi yapıyoruz ilk başta, sonra kendi yöntemimizi oturtuyoruz.

Anne ile bebeğin birlikte yapabilecekleri egzersizler var mı? 

3 yaşından itibaren çocuk pilatesi yapabilirler. Ondan önce de yapılabilecek çok hareket var. Yeter ki anne çocuğunun hareketlerini desteklesin; onunla birlikte emekleyebilsin ve dünyayı onun gözünden görebilsin. 

Spor, hayatınızda önemli yer tutuyor. Çocuklarınız sizi taklit ediyor mu?

Hem de ne taklit etmek! Beren zaten sporu seviyor. Tenisoynuyor, bir hayli de iyi. Babası tenis oynadığı için, ona iyi bir rol model oldu. Pars da gördüğü her şeye tenis raketi muamelesi yapmaya başladı. Evde ben pilates yaparken nefes egzersizlerimi taklit ediyorlar. Komik komik nefes alıp veriyorlar. 

Herşeyin anne karnında başladığını düşünüyorum. Anne hamileyken ne yaparsa çocuğun ilgi alanları o doğrultuda belirleniyor. 

Kesinlikle öyle. Ben bunun emzirmeyle bile geçtiğini düşünenlerdenim. Zaten spor ve doğru nefes egzersizlerinin, sütü arttırdığı bilinir.

Bunu bilmiyordum. 

Evet, spor yapıp doğru nefes tekniği kullanan annenin sütü bol olur. Bu, bilimsel bir gerçek.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?

• Her çocuk başkadır ve kendine has bir tempoda gelişir. Bazı bebekler 10’uncu ay yürümeye başlarken diğerleri 14’üncü ayda yürümeyi başarabilir. Bazıları uzun süre emeklemekle yetinirken diğerleri bu aşamayı atlayıp hemen yürümeye başlayabilir. 
• 3 aya kadar bebekler 3-6 milyon arası göz hareketi gerçekleştirir. 12-19 ay arası, bebekler saatte 2400 adım atar, 17 kez düşerler. Bir bebek 2 yaşına gelene dek yaklaşık 28 kilometre emekler, 900 kilometre yürür ve 5.760 kez düşer. Bunu kuş uçuşu uzaklıklara vuracak olursak bebeğin 2 yılda yaptığı yol, Ankara-Bingöl arasındaki mesafeye eşittir. 
• Bebek konuşmaya başlamadan önce sosyal ve fiziksel çevresini araştırmak için hareketi, bir iletişim aracı olarak kullanır. 
• Bir aktivite sonunda alkışlamak ve övgüde bulunmak suretiyle çocuğumuzun güven hissini ve kendine olan saygısını oluştururuz. 
• Bebekler, ses perdesi, tonu ve düzeyi değişen animasyonlu sesleri duymaya bayılırlar. Aktiviteleri daha eğlenceli ve çarpıcı bir hale getirmek için sesinizi kullanın.