"...Kızım dokuz aylık. Doktoru bir yaşından önce süt ve süt ürünleri kullanmamızı doğru bulmuyor. Arkadaşlarım ise yoğurt ve peynir başladıklarını söylüyorlar. Ben de başlamak istiyorum. Bir yaşından önce kızıma süt ürünleri verebilir miyim?"
Bir yaşından önce bebek beslenmesinde inek sütünün tercih edilmediği doğrudur. İlk altı aylık dönemde bebeğin diyeti tamamen sütten oluşur. Tercih edilen ve önerilen süt ise anne sütüdür. Çünkü besin bileşimi bebek için en uygun olan süt anne sütüdür.
İnek sütü ise, besin bileşimi olarak bebeğin henüz gelişmesini tamamlamamış böbrek ve mide-bağırsak sistemi için uygun değildir. Bebeğin tüm süt ihtiyacının inek sütünden karşılanması sorun yaratır. Bu nedenle hayatın ilk altı aylık döneminde bebeğe inek sütü verilmesi istenmez.
İkinci altı aylık dönemde ise, bebek hem süt (anne sütü, biberon maması) hem de yarı katı ve katı ek gıdalar almaya başlar. Bu dönemin başında ağırlık yine süttedir. Dönemin sonuna doğru ise günlük diyet içinde sütün oranı ve önemi azalır. Tercih edilen bu dönemde de bebeğin süt ihtiyacının anne sütü ile karşılanmasıdır.
Ekonomik koşullar gereği süt kullanılması gerekiyorsa, dokuzuncu aydan sonra bebeğe bir öğün inek sütü verilebilir. Verilen inek sütünün günde bir defa 100-150 cc den fazla olmaması, adeta bir öğün ek besin olarak tüketilmesi, bebeğin tüm süt tüketiminin(ihtiyacının) inek sütü ile karşılanmaması önemlidir. Bebekte inek sütü proteinine karşı allerji söz konusu ise doğal olarak inek sütünün ne zaman başlanacağına bebeği izleyen hekim karar vermelidir.
Bir yaşında ise, bebeğin böbrekleri ve mide-bağırsak sistemi gelişimini tamamlar. Artık bebek süt ihtiyacını inek sütüyle de karşılayabilir.
Ancak, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri için durum farklıdır. İnek sütünden yapılsalar da bebeğin beslenmesi için günlük tüketilecek olan miktar az olduğu için rahatlıkla altı aydan sonra bebeğe verilebilirler...
Her öğünde bir kase?... Aynı öğünde karışık beslenme nedir?
"Dokuz aylık bir kızım var. İki ay önce ek gıdalara geçtik. Çok zorlanmıyorum. İştahlı bir bebek olduğu için sorun çıkarmıyor. Her öğünde farkı bir şey veriyorum. Öğlen saatlerinde sebze püresi, akşam üzeri yoğurt, daha sonra meyve püresi gibi. Arkadaşımın doktoru, “Her öğünde birkaç yiyecek verin” demiş. Aslında neden olmasın diye düşündüm..."
Bebeklerin altıncı aydan sonra ek gıdalara alıştırılması istenir. Bu hem sağlıklı beslenme ihtiyaçlarını karşılamaları hem de beslenmeyle ilgili ağız hareketlerinde becerilerini geliştirmeleri için gereklidir.
Ancak, bu dönemde ek gıdalara başlamanın diğer bir yararı ise, bebeğin erişkin diyetin tüketeceği lezzetleri tanıması ve alışmasıdır. Beslenmenin bu boyutu da kesinlikle ihmal edilmemelidir. Bir yaşına kadar, bebek bazı yiyeceklerin lezzetini öğrenmemiş ve alışmamış ise daha sonra kabul etmesi daha zor olur. Bu amaçla, bir öğünde tıpkı erişkin gibi bebek birden fazla yiyecekle beslenebilir. Yanlış bir uygulama değildir. Hatta dokuzuncu aydan sonra tercih edilen bir uygulamadır. Burada bebek, hem karışık beslenmeye alışır hem de erişkin döneminde de uygulayacağı sağlıklı bir beslenme alışkanlığı edinmiş olur.
Bu sırada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta vardır. Anne bu uygulama sırasında alışkanlıklarını sürdürerek bebekten bir öğünde hem bir kase yoğurdu hem de bir kase sebze püresini tüketmesini beklememelidir. Bu çok yanlış olur ve bebek-anne ilişkisini bozacak durumlara yol açabilir. Bebeğin mide kapasitesinin 200-300mL. olduğu dikkate alınarak, yiyecekler çeşitlendirildiği takdirde her yiyecekten makul miktarlarda verilmesi gerekir...
Bebeklerde beslenme düzeni (öğün saatleri) nasıl olmalıdır?
"Bebeğim beş aylık ve ek gıdalara yeni başladık. Ne zaman acıkırsa o zaman besliyorum. Ama yakında çalışmaya başlayacağım. Bebeğe bir hanım bakacak. Ama nasıl güveneceğim? Bu nedenle acaba saatli bir beslenme programı mı uygulamam daha doğru olur?"
Bebeğin sadece anne sütü aldığı dönemde acıktığı zaman beslenmesi daima daha çok tercih edilen uygulamadır. Anne, bebeğinin acıktığını düşündüğü her zaman emzirmelidir. Ancak, bebek ek gıdalara alıştırıldığı dönemde (ikinci altı aylık dönemde), bunu uygulamak çok kolay olmaz. Tercih edilen, bebeğin üç ana ve iki-üç ara öğün düzeninde beslenmesidir. Bu nedenle de saat düzeni uygulanmasında yarar vardır. Her bebeğin günlük düzeni farklıdır. Her bebek sabah farklı zamanda uyanır, gün içinde de farklı zamanlarda uyur. Uyku süreleri de farklıdır. Bu nedenle, söz konusu olabilecek en iyi saat düzeni, bebeğin alışkanlıklarına uygun olarak anne tarafından belirlenebilir. Eğer ara öğünlerden biri veya birkaçı ana öğünlerdeki beslenmesini olumsuz etkiliyorsa kaldırılabilir. Bu durumda bebeğin büyümesi çok yakından takip edilmelidir. Ara öğünlerde bebeği uzun süre tok tutmayacak besinlerin verilmesi uygundur. Bu amaçla en çok tercih edilen anne sütü veya meyve suyu ya da bebeğin ayına uygun ise meyve püresidir.
Bazı bebekler günde altı yedi defa mini öğünlerle beslenme eğilimi gösterebilirler. Bu da makul bir uygulamadır. Büyümesi olumsuz etkilenmediği sürece sakınca yaratmaz. Ancak bazı durumlarda anne bebeğe bir yiyecek hazırlar, bebek bir-iki kaşık yedikten sonra bırakır. Bundan tatmin olmayan anne bu defa yeni bir şey hazırlar ve bebeğe verir. Bir öncekinden çok zaman geçmemiştir. Bebek yine birkaç kaşık yer ve isteksizlik gösterir. Bu çaba gün içinde böylece devam eder gider. İşte hiç arzu edilmeyen budur. Anne ve bebek gün içinde defalarca beslenme konusunda karşı karşıya gelirler. Bebek sürekli bir şeyler yemiştir. Ancak ne anne ne de bebek mutlu değildir. Bebeğin ne kadar yediği belirlenemez. Bu sağlıklı bir beslenme düzeni ve beslenme ilişkisi değildir...