Mevsim geçişlerinde yaşanan ani sıcaklık değişimleri, vücudun savunma mekanizmasını zayıflatabiliyor. Bu durumdan en çok kronik hastalığı olanlar, çocuklar, yaşlılar ve hamileler etkileniyor. Mevsim geçişlerini rahat atlatabilmek için bazı önlemler alınabileceğini söyleyen Dahiliye Uzmanı Uzm. Dr. Salim Bereket, “Öncelikle beslenme ve uyku düzenine çok dikkat edilmelidir. Strese sebep olan durumlardan kaçınılmalıdır. Düzenli spor yapmak da bağışıklık sistemini güçlendirir.” diyor.

MEVSİM DEĞİŞİKLİKLERİ BEDENİ NASIL ETKİLİYOR?

İnsan vücudunu ve sağlığını etkileyen en önemli nedenlerden biri de sıcak-soğuk değişimleridir. Ani değişen hava şartları ve kısa süreli ısı farklılıkları vücudun bu duruma alışmasını zorlaştırır. Bu durumda vücudun strese girmesine yol açarak savunma sistemini zayıflatabilir. Özellikle mevsim geçişlerinde bazı hastalıklar ilerleyebilir.

Kalp, hipertansiyon ve şeker hastaları gribe dikkat!

Sonbahar-kış aylarında vücudun direncinin düşmesi sonucu gribal salgınlara daha sık rastlanır. Grip virüsleri birçok insanı etkilemesinin yanı sıra özellikle kronik hastalığı olan kişiler için daha fazla risk oluşturur. Grip virüsü; kalp hastalığı, hipertansiyon ve şeker gibi kronik hastalık grubunda çok daha hızlı ilerleyerek zatürreye dönüşebilir. Hatta zatürre ilerleyen zaman içerisinde ağırlaşarak, ölüme sebep olabilir. Bu nedenle kronik hastalığı olan kişilerin mevsim değişikliklerine çok dikkat etmeleri gerekir.

İnsan vücudunun ihtiyaç duyduğu normal ısı seviyesi 37,5 derecedir. Beynimizin ortasındaki merkezde, vücut sıcaklığını ayarlayan ısı düzenleyiciler bulunur. Bu merkez, dışarıdaki ısıyı kontrol altına alarak, vücudun sıcaklığını artırır veya azaltır.  Ancak ani hava değişimlerinde bu merkez zorlanabilir.

Ani değişen sıcaklık depresyona yol açabilir

Dışarıdaki sıcaklığı hissetmek ve algılamak her insanda farklılık gösterir. Fizyolojik nedenlere psikolojik etkenler eklendiğinde, hissedilen sıcaklık kişiden kişiye göre değişebilir. Ani değişen sıcaklık ve nem oranı yüzünden kişilerde uykusuzluk, halsizlik, yorgunluk ve depresyon görülebilir. Ayrıca psikolojik ve hormonal dengeler de bozulabilir.

Mevsim geçişlerinde öncelikle deri, böbrek ve akciğerler tepki gösterir

Mevsim geçişlerinde sıcaklık normalin üzerinde olduğunda öncelikle deri, böbrekler ve akciğerler tepki gösterir. Deri sıcaklık seviyesi arttığında terleyerek vücut ısısını dengede tutmaya çalışırken, böbrekler vücuttaki su oranını korumak için idrar üretmez. Akciğerler de vücuttaki suyu buharlaştırarak dışarıya atar. Aniden soğuyan havalarda ise vücut dengesinin korunabilmesi için ısı düzenleyici merkezin enerjiye ihtiyacı vardır. Bu nedenle mevsim geçişlerinde sağlıklı ve düzenli beslenmek, mevsime uygun kıyafetler giymek oldukça önem taşır. Ayrıca kronik hastalığı olan kişilerin de beslenme ve uyku düzenine, vitamin takviyelerine daha fazla önem vermesi gerekir.

Aşırı stresli ve heyecanlı kişiler hastalanmaya daha müsait

Mevsim değişiklikleri her insanda farklı etkiler yaratır. Günlük yaşamın akışı kadar vücudun bu duruma uyum sağlaması da mevsimlere bağlıdır. Bazı insanlar bu durumdan etkilenmezken bazıları ise psikolojik ve fizyolojik sorunlar yaşayabilir. Aşırı stresli, heyecanlı ve sinirli kişiler mevsim geçişlerinde kendilerini fiziksel olarak daha güçsüz hisseder. Bunun sonucunda da vücutları daha çabuk tepki gösterir ve hastalanmaya daha müsait olurlar.

Tiroid bezinde çalışma düzensizlikleri oluşabilir

Mevsim geçişlerinde bazı hormonal değişimler de yaşanabilir. Bu değişimlerle beraber iştahta artış da görülür. Bu sebeple değişen hava şartları ve günlerin uzamasına bağlı olarak beslenme alışkanlıklarının tekrar gözden geçirilmesi gerekir. Aşırı kilolu insanlar özellikle bu dönemlerde daha özenli davranmalıdırlar. Mevsim değişimleri ayrıca tiroid hastalarını da olumsuz yönde etkiler. Sıcak-soğuk hava geçişleri yüzünden yaşanan rehavet, yorgunluk, stres ve gerginlik sonucu tiroid bezinde çalışma düzensizlikleri görülebilir.

İş hayatını da etkiliyor

Mevsim geçişleri ruhsal dengemizde de değişimlere neden olur. Güneşi etkisini yitirmesi ve günlerin kısalarak erkenden kararması daha fazla duygulanmalara neden olur. Böylelikle kişi depresyona daha kolay girer. Mevsimsel değişime bağlı yaşanan depresyon insandan insana farklılık gösterir. Bazı kişilerde daha hafif seyrederken bazılarında ise bu durum depresif bir hal alabilir. Özellikle iş ve özel hayatlarında sıkıntı yaratacak durumlara bile yol açabilir.

Ofis ortamında veya fiziksel aktivite gerektiren işlerde çalışan insanlar için de aynı durum geçerlidir. Bu kişiler genellikle sonbahar ve kış aylarında yataktan yorgun ve bitkin kalkarlar. Mevsim değişimi yüzünden yaşanılan iç sıkıntısı ve mutsuzluk iş hayatlarında adaptasyon güçlüğü, enerji azalması ve dikkat dağınıklığına sebep olur. Hızlı ve stresli yaşam koşulları da bu durumu tetikler.

Yaşlılar, hamileler ve çocuklar risk altında

Kronik hastalığı olan kişilerin mevsim geçişlerinde bağışıklık sistemi daha zayıf olur. Bu nedenle diğer insanlara göre hava değişimlerinden daha çabuk etkilenirler. Aynı durum yaşlılar, hamileler ve çocuklar için de geçerlidir.

Kronik hastalar sürekli kontrol altında olmalı

Kronik hastalarda ısı kontrol merkezi oldukça zorlanır ve ısı değişimine karşı daha fazla hassas olurlar. Tansiyon, kalp ve böbrek hastalarının beslenmelerine özellikle dikkat etmeleri gerekir. Bol su tüketmeleri ve ilaçlarını düzenli almaları şarttır. Sıcaklık nedeniyle aşırı terlemek sodyum ve potasyum kaybına yol açacağından kalp hastalarında el uyuşukluğu olabilir. Bu yüzden kalp hastalarının düzenli olarak elektrolit ölçümlerini yaptırmaları önerilir.

Kronik hastalar sürekli kontrol altında olmalıdır. Özellikle yaz aylarına girerken ve yaz sonunda uzman bir hekime başvurarak kan kontrolleri, keratin ve üre testlerini yaptırmaları gerekir.

65 yaş ve üzeri kişiler dikkatli olmalı

Mevsim geçişleri, kronik hastalıkları tetikleyebildiği gibi belli yaş gruplarındaki insanlarda da olumsuz etkiler yaratabilir. Özellikle çocukların ve 65 yaş üzeri kişilerin daha dikkatli olmaları gerekir. Çocukların ve yaşlıların bağışıklık sistemi mevsimsel ısı değişimlerinde daha zayıftır. Bu sebeple bakteri ve virüs hastalıklarına yakalanma oranları yüksektir. Mevsime uygun korunma önlemleri alınmazsa uzun süren ve tekrar eden solunum yolu hastalıklarına yakalanma riski artabilir.

Düzenli spor yapmak da bağışıklık sistemini güçlendirir

Mevsim geçişlerini rahat atlatabilmek için bazı önlemler alınabilir. Öncelikle beslenme ve uyku düzenine çok dikkat edilmelidir. Vitamin ve mineral yönünden zengin yiyecekler tüketilmelidir. Bol su içilmeli, sigara ve alkolden uzak durulmalıdır. Eğer kapalı bir mekanda bulunulacaksa ortamın temiz olduğundan ve iyi havalandırıldığından emin olunmalıdır. Strese sebep olan durumlardan kaçınılmalıdır. Düzenli spor yapmak da bağışıklık sistemini güçlendirir.