Küçük çocukların hayali arkadaşlarının olması çok sık rastlanan bir durumdur. Bazı davranış bilimciler bu tür arkadaşları çocukların gelişimi için çok sağlıklı bulur. Hayali arkadaşlar, onların yaratıcı tahayyüllerinin ürünleridir. ABD’de yapılan bir çalışma yedi yaş civarındaki çocukların yüzde 65’inin böyle bir arkadaşa sahip olduğunu gösteriyor.
İngiltere’de, hayali bir arkadaşa sahip olmanın çocukların gelişimi üzerindeki etkilerini araştıran ve halen sonuçlarının yazımı devam eden bir başka çalışma da ilginç sonuçlar sunuyor. Bu araştırmanın ilk sonuçlarına göre, hayali arkadaşa sahip çocuklar, oyunlarında taklitçi unsurlara daha fazla yer verdikleri için gelişimlerinin önemli aşamaları üzerinde pozitif etkilere sahip oluyor. Hayali arkadaşlar, çocukların farklı bakış açıları edinmelerini kolaylaştırıyor ve hatta bu arkadaşlıklar onlara entelektüel bir avantaj da sağlıyor.
Hayali arkadaş bazen çocuk sıkıldığında, yalnız kaldığında ve diğer çocuklardan uzak kaldığında belirirken, bazen de her yerde hazır ve nazır olabilir. Taklit ederek yürütülen bu arkadaşlıklar, bazı önemli ihtiyaçları gidermek için de çok önemlidir. Örneğin bir çocuk, hayali arkadaşına sırrını açabilir ya da bir şeyleri itiraf edebilir; kendini suçlu ya da kaygılı hissettiğinde onu bu gibi duygularını yatıştırmak için kullanabilir. Ayrıca hayali arkadaşla konuşmak, çocuğunuzun size söylemek istediği bir şeyi prova etmesini de sağlar. ‘Arkadaşı’nın kendisini rahatsız etmeyeceğini ya da onunla tartışmayacağını bildiği için (çocuğunuz bunu yapmadığı sürece), işler kötü gittiğinde arkadaşını suçlama lüksüne de sahip olur. Üstelik bu özel hayali ittifak, çocuğunuzun ifade etmeye zorlandığı herhangi bir duygusunu açığa çıkarmasını da kolaylaştırır.
Bazı çocuklar için hayali arkadaş bir çeşit alter ego görevi de görür. Örneğin çocuk çok çekingen ise şen şakrak, girişken bir çocuk ise utangaç ve bakıma muhtaç bir hayali arkadaş tasarlayabilir. Bazı durumlarda bu tür arkadaşlıklar çocuğa başka türlü sergileme imkânı bulamayacağı davranışları keşfetme fırsatı da sunar. Tek yetişen çocuklar hayali arkadaşlıkları, özellikle kardeşi olan çocuklara göre daha tatmin edici bulabilir.
Hayali arkadaşla ilgili olarak genel anlamda endişe etmeye gerek yoktur. Çocuk bu arkadaşının gerçek olmadığını bilir. Zaten bir süre sonra bu ‘ilişki’ye duyduğu ihtiyaç sona erecektir. Düşüncesizce müdahalelerde bulunabileceğiniz bir süreç olduğu için, bırakın çocuğunuz bu arkadaştan kendisi kurtulsun. Sizden istediğinde çocuğunuzun oyununa katılır, istemediğinde de onun özel alanına karışmazsanız, son derece işe yarar bir çözüm ortaya koymuş olursunuz.
Şaka yollu takılmak anlamında bile olsa hayali arkadaşıyla olan beraberliğiyle dalga geçerek onu sinirlendirmeyin ya da bu arkadaşını kontrol etmeye çalışmayın. Bu arada arkadaşının gerçek olmadığının farkında olduğunuzu da çocuğunuza belli edin. Ayrıca onu, “İstediğin zaman başka bir arkadaşın varmış gibi davranmak ne hoş, değil mi?” gibi cümlelerle cesaretlendirin.
Çocuğunuz, kendisiyle birlikte sizin de taklit ettiğinizi fark ettiği andan itibaren oyunun içine katılmanızda bir mahsur yoktur. Üstelik onun yaşayabileceği duygusal zorluklarla başa çıkmasına da yardımcı olabilirsiniz. Örneğin hayali arkadaş, birisi ona kötü davrandığı için ağlıyorsa, bu çocuğunuzun okulda yaşadığı bir olayın yeniden canlandırması anlamına gelebilir. Böyle bir durumda hayali arkadaşa yaşadıklarını annesiyle ya da öğretmeniyle paylaşmasını tavsiye edebilirsiniz. Daha sonra da çocuğunuza dönerek, “Eminim arkadaşının yerinde sen olsaydın böyle yapardın, değil mi?” diye sorabilirsiniz. Çocuğunuz kendi duygularını anlatırken rahatsız hissediyorsa, bu yöntemle tavsiyenizi ona dolaylı bir biçimde bildirme imkânı da bulmuş bulursunuz.
Bazı durumlarda çocuğunuzla hayali arkadaşı arasındaki ilişkiyle ilgili profesyonel yardıma ihtiyaç duyabilirsiniz. Örneğin bu ilişkinin yıkıcı olmaya başlaması, çocuğunuzun ona fazla bağımlı hale gelmesi ya da onun yüzünden gerçek arkadaş edinmekten vazgeçmeye başlaması gibi durumlarda, doktorunuza danışarak sizi bir çocuk psikologuna yönlendirmesini isteyebilirsiniz.