Çocuklarda gizli davranışlar

Kaan Yurdakul: Merhaba Onur Bey. 32 yaşında bir anneyim. Ev hanımıyım. Ortaöğretime giden bir oğlum var. Oğlum 12 yaşında. Onun, benden gizli sigara içtiğini düşünüyorum. Bunu nasıl kontrol etmeliyim? İçiyorsa, onu ne şekillerde uyarmalıyım? Şimdiden teşekkürler.

Merhaba Kaan Yurdakul; Bir ergen için, bazen sigara içmek, yetişkin olmanın bir temsili olabilir. Ergenler, bilgiç gözükmek için ya da otoriteye meydan okumak için, sigara ve içki kullanmayı bir araç olarak görebilirler. Sigara içmek, gözüpek bir davranış, bir tür erkeksi iktidar ilanı ya da yetişkinlik beyanı gibi düşünülebilir. Bir ergen ne kadar asi ise, yetişkinlere özgü zevkleri kovalamaya o kadar erken başlayacaktır. Otoriteye karşı duyulan öfke, bu tür davranışları motive ettiğinden, bu “zehir”in çabuk sonuç veren bir panzehiri yoktur. Sigara, tüm sınırlamalara rağmen, oldukça kolay ulaşılabilen, diğer maddelere göre göreceli olarak ucuz ve daha güvenli görünen bir maddedir. Oğlunuzun sigara kullanımı, bahsettiğim gibi ergenliğe geçişin otorite ile ilişkide yarattığı çatışma ile ilişkili olabilir, öte yandan,  ayrıca oğluzuna ve sizin ailesel ilişkilerinize özel bazı başka durumlar da sigara kullanması için bir etken oluşturuyor olabilir. Evinizde sigara kullanılıp kullanılmadığından bahsetmemişsiniz, ancak yetişkin olarak, sizler de sigara ile olan ilişkinizi gerçekçi olarak gözden geçirmelisiniz. Bu süreci tek başınıza sağlıklı olarak yürütemeyeceğinizi düşünüyorsanız, bir ruh sağlığı profesyonelinden yardım almanızı öneririm. 

***

Çocuklarda küsme

Semra: Ben çalışan bir kadınım. 35 yaşındayım. Çok yoğun bir iş tempom var. Bazen iş gereği, şehir dışına çıkıyorum ve günlerce eve dönmüyorum. Eve döndüğümde ise kızım bana küsmüş oluyor. Kızım 8 yaşında ve çok sevimli bir kız. Ne kadar anlatsam da, iş gereği dışarı çıktığıma inanmıyor. Onu sevmediğimi düşünüyor. Kızıma, onu sevdiğimi nasıl göstermeliyim?

Merhaba Semra; Aktardıklarınızdan anladığım kadarıyla, kızınızın sizinle olan bağlanma ilişkisinin kaygılı ve kaçıngan olduğu düşünülebilir. Çocuğunuzun ihtiyaçlarına karşılık verirken, ne kadar ve ne şekilde ertelediğinize dikkat edin. Kızınız bazı rahatsız edici duyguları deneyimlerken, genellikle bunlarla tek başına başetmek durumunda kalıyor olabilir mi? Bu noktada size önerim, çocuğunuzun ihtiyaçlarına karşı daha duyarlı bir kulak geliştirmeye çalışmanız yönünde olur. Örneğin, kızınızın sizin iş için gittiğinize inanmadığını, onu terk ettiğinizi düşündüğünü söylüyorsunuz. Onun bu terk edilmişlik duygusunu yakalamış olmanız önemli, o halde, kızınıza terk edilmediğini gösterebilirsiniz. Şehir dışına çıktığınız günlerden birinde, yanınıza bir kamera alın ve aşama aşama gününüzü resimleyin, bütün bunları yaparken, onu zihninizde taşıdığınızı bilmek kızınıza iyi gelecektir. Ne zaman yanından ayrılacağınızı ve ne zaman döneceğinizi de dürüst bir şekilde anlatmak ve bu konrata sadık kalmak da önemli. Başa çıkmayacağınızı ya da desteğe ihtiyacınız olduğunu düşünyorsanız, bir çocuk psikoloğundan ya da pedagogtan yardım almaktan çekinmeyin.

***

Oğlumun asabiyeti

Selim’in Babası: Merhaba Sayın Ünnü… 39 yaşındayım. 9 yaşında bir oğlum var. Eşimle ben çalışıyoruz. Aile içinde güzel denilebilecek, saygılı bir ilişkimiz var eşimle. Ancak ben ne kadar sakin bir insansam, oğlum da o kadar kavgacı. Henüz 9 yaşında olmasına rağmen, oğlumun mahallede kavga etmediği kimse kalmadı. Psikologa götürmeyi denesem de karşı koydu. Oğlumun sakin bir insan olarak büyümesini sağlamak için ne yapmalıyım?

Merhaba Selim’in Babası; Oğlunuzun öfkesinin arkasında yatan sebeplerin araştırılması gerektiğini düşünüyorum. Gelişim, doğumdan ölüme dek devam eden bir süreçtir ve bu sürecin başında, en önemli eşlikçilerimiz anne ve babalarımızdır. Onlarla kurduğumuz ilişkinin hareketliliği, yaşanılan sorunların aydınlatılmasında kilit rol oynar. Her bireyin iç dünyası, çatışmaları, kendine özgüdür. Oğlunuz bir tür davranış bozukluğu yaşıyor olabilir, her şeyden önce önemli olanın sürecin detaylı bir şekilde değerlendirilmesi olduğunu düşünüyorum. Size önerim, en yakın üniversite hastanesinin çocuk psikiyatrisi servisinden yardım almanız yönünde olacaktır. Uzmanlar, yaşadığınız sorunu, bir değerlendirme sürecinden sonra tanımlayacak ve size en doğru yardıma yönlendireceklerdir.

***

Çocuklarda hayali arkadaş

Hayali Arkadaş: Merhaba. 38 yaşında  bir anneyim. Ev hanımıyım. Kızım 13 yaşında. Eşimle ben kızımın hayali bir arkadaşı olduğunu düşünüyoruz. Ben bazen birşeylerle uğraşırken, odasının önünden geçtiğimde odasında kendi kendine konuştuğunu duyuyorum ve bu eşimle beni çok ürkütüyor. Kiminle konuşuyorsun dediğimizde ise susup sorumuzu cevapsız bırakıyor. Kızımızı hayali arkadaşından kurtarmak için ne yapmalıyız?

Merhaba Hayali Arkadaş; 2-5 yaş aralığında, çocuklar, yaşadıkları içsel çatışmalarla başa çıkabilmek için bazı hayali arkadaşlar yaratabilirler. Bu durum, çoğu zaman, çocuklarda normal gelişim sürecinin bir parçası olarak kabul edilir. Ancak siz, kızınızın 13 yaşında olduğundan söz etmişsiniz, o halde kızınızın bu durumun psikiyatrik açıdan değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Hemen endişeye kapılmayın, çünkü kızınızın hayali bir arkadaşı olduğu sizin henüz düşünceniz. Size bir çocuk ruh sağlığı hekiminden yani bir çocuk psikiyatristinden yardım alıp, durumu tekrar değerlendirmenizi öneririm.

***

Çocuklarla aileler arasındaki iletişimsizlik

Cevdet Kuyum: Merhaba Onur Bey. Ben Cevdet, 42 yaşındayım. Oğlum ise 11 yaşında. Oğlumla iletişimsizliği nasıl giderebiliriz diye size danışmak istedim. Sürekli bilgisayarının başında. Onu bilgisayardan soğutmak için, yapmadığımız şey kalmadı. Her akşam dışarı çıkarttık, ben de eşim de iş yerinden izin alıp onunla ilgilendi ama nafile. En son çare modemini odasından çıkarttık. Bu sefer de, bize küsüp haftalarca konuşmadı. Sonuç olarak, ben bunları size yazarken bile şu an bilgisayarının başında. Oğlumuzla iletişimimizi tekrar kazanmak için ne yapmalıyız?
 

Merhaba Cevdet Kuyum; İnternet ve bilgisayar bağımlılığı, son yıllarda tanımlanan, oldukça yaygın olarak görülmeye başlanan, özellikle çocuklar ve ergenleri etkileyen bir durum. Oğlunuzun internetle olan ilişkisi, size uzun zamandır alarm vermeye başlamış gibi gözüküyor. Bununla başa çıkmaya çalışmanın sizi çok yorduğunu ve çaresiz hissettirdiğini anlıyorum. Öncelikle siz bu sorunu kabul etmiş ve çözüm arayışına yönelmişsiniz. O halde, sorunun çözümü için atılması gereken ilk adımı atmışsınız. Öte yandan sizi endişelendirenin, aile içi ilişkileri ve tutumları değiştirirken karşılaştığınız sorunlar olduğunu düşünüyorum. Size önerim, öncelikle bilgisayarı, oğlunuzun odasından çıkarıp, ortak bir alana koymanız. Oğlunuzu internetin ve uzun süreli bilgisayar kullanımının zararları ile ilgili, gerçekçi bir şekilde bilgilendirmeli ve en önemlisi bazı internet sitelerine şifre koymalı, bilgisayarına ebeveyn kilidi yüklemelisiniz. Bunu tek başınıza yapamayacağınızdan endişe ediyorsanız, internet operatörünüzden ya da bir bilgisayar teknisyeninden yardım alabilirsiniz. Ayrıca, bilgisayarın başında geçirilen süreye, sınırlama koyması gereken, anne-baba olarak sizlersiniz. Sosyalleşmeyi destekleyerek doğru bir şey yapmışsınız, aynı zamanda oğlunuzu arkadaşları ile zaman geçirmeye de teşvik edebilirsiniz.  Otoriye kurma konusunda zorluk yaşadığınızı görüyorum, eğer tek başınıza bu süreci yönetmekte zorlanıyorsanız, özellikle otorite tutumunuz ile ilgili bir profesyonelden destek almanızı öneririm.